Uncategorized

Schild & Vrienden: wat men niet snapt

PAL

Vooraf dit: de VRT heeft een zeer slechte reputatie inzake reportages over alles wat rechts is. Die traditie, die in 1988 werd ingezet met het terugbrengen van de Vlaams Blokkiezer tot een marginale tooghanger die de hele tijd “zwaanst na ni eh” zegt, wordt nog steeds trots verdergezet. Ook bij de Pano-reportage over Schild & Vrienden was het duidelijk niet de bedoeling een evenwichtig beeld te brengen van deze jongerenbeweging. De makers waren uit op sensatie en negatieve sfeerschepping.

Dat gezegd zijnde: er circuleren wel degelijk heel wat ‘memes’ (memes zijn eigenlijk subculturele referenties, maar worden in de praktijk vaak begrepen als foto’s met een grappige of provocatieve tekst) en andere berichten op het internet die serieus aanstootgevend kunnen zijn. Ik ben verbaasd dat men daarover verbaasd is. Men zou wat meer ’t Pallieterke moeten lezen, zou ik zeggen. In twee bijdragen van augustus vorig jaar (“Alt-rechts en de cultuuroorlogen”) heb ik er op gewezen dat de internetcultuur van alt-rechts ook snel veld aan het winnen is bij Vlaamse jongeren.

De invloed van alt-rechts

Uit dat artikel: “Bij veel jongeren dringt het besef door dat het eigenlijk niet helpt een beetje politiek correct te zijn. De regels van de linkse kerk zijn zo streng, zo alomtegenwoordig en zo absurd geworden dat het niet meer mogelijk is die te respecteren als je nog maar het begin van een eerlijke mening wil uiten. De reactie van alt-rechts bestaat er dan ook in elke schijn van ideologisch fatsoen te laten varen. De slinger slaat door naar de andere richting, met flink wat ontsporingen tot gevolg. Met zijn provocaties, radicale meningen en moreel nihilisme gaan bepaalde verschijningsvormen van alt-rechts zelfs redelijk wat gelijkenissen vertonen met de excessen van mei ’68, zoals merkbaar op internetfora als 4chan en 8chan. Vele uitlatingen daar zouden door de lezers van dit blad niet als gelijkgestemd worden ervaren, om het zacht uit te drukken.”

Eigenlijk zou het mij verbaasd hebben indien in de marge van een identitaire jongenbeweging als “Schild & Vrienden” helemaal geen opstoten van deze internetcultuur zouden aanwezig geweest zijn. De ‘onthullingen’ van Pano – waarvan men dus niet zeker weet welke verzonnen of verkeerd voorgesteld zijn – waren in feite slechts een magere oogst uit de tienduizenden berichten die men had bestudeerd. Maar ook het straffe materiaal dat werd uitgelicht om een zo sensationeel mogelijk effect te creëren mocht nauwelijks een verrassing zijn voor iemand die enigszins vertrouwd is met de jeugdige subculturen op het internet.

Het onbespreekbare duikt onder

De eerste reactie van de meeste politieke partijen op de Pano-reportage bestond uiteraard uit een opbod van morele verontwaardiging. Ostentatief deugdvertoon neemt in de politiek steeds meer de plaats in van beleidsideeën. Snel daarna kwam de politieke recuperatie: de ‘verharding’ van de politiek zou tot polarisatie en steeds extremere opvattingen bij de jongere generatie leiden. Wouter Beke stak een beschuldigende vinger uit naar de N-VA: “Je oogst wat je zaait!” Ook de mediacommentatoren waren het er over eens dat de uitspraken van bepaalde rechtse politici, over bijvoorbeeld immigratie, zouden leiden tot steeds verdere escalering en radicalisering, vooral op het internet en vooral bij de jeugd.

Je kan er nochtans moeilijk verder naast zitten, want precies het omgekeerde is het geval. Een jonge student gaat geen straffe berichten plaatsen in een besloten internetgroep omdat hij net een toespraak van Theo Francken gehoord heeft. Wat hem frustreert en aanzet tot balorigheid zijn niet de dingen die hij hoort, maar precies de dingen die onbespreekbaar zijn geworden.

Het is de linkse cultuurcritica Angela Nagle die tot nog toe de beste verklaring heeft gegeven voor het alt-right fenomeen dat zo veel invloed heeft op de jeugdige internetgeneratie, waaronder ook sommige jongeren van Schild & Vrienden. In haar boek “Kill all Normies” legt ze de oorzaak bij de extreme politieke correctheid en de vernauwing van wat nog publiek bespreekbaar is (over bijvoorbeeld homo’s, vrouwen, transseksuelen, immigranten, zwarten of moslims). Als je jongeren de les geeft dat zelfs de lichtste overtreding van de politiek correcte catechismus leidt tot verdachtmaking en marginalisering (zie bijvoorbeeld wat James Damore bij Google overkwam), dan krijg je het resultaat dat ze dan maar meteen alle regels overboord gooien en een subcultuur ontwikkelen waarin grensoverschrijdende meningsuitingen en steeds verdergaande provocatie de norm worden.

Ideologische preutsheid

Het gezond verstand weet dat de dood van Mawda ook de schuld van de ouders was, maar toen De Wever dat ook zo stelde, weerklonk de ‘afschuw’ van de weldenkenden. Een meerderheid van de Vlamingen vindt transseksualiteit abnormaal, maar toen KVHV-Antwerpen bedenkingen uitte bij het gejuich over geslachtsverandering van Boudewijn van Spilbeeck, volgden reacties van ‘walging’ (ook vanwege N-VA). Een aangeschoten jongeman zingt een aangebrand liedje op Pukkelpop, als reactie op het wangedrag van een zwarte vrouw, en het land rouwt over zoveel ‘haat’ en begint zowaar aan een collectief gewetensonderzoek over ons koloniaal verleden. Dat zijn de dingen die tot de cultuur van alt-rechts leiden: niet de gebeurtenissen zelf, maar de hysterische reacties die er op volgen en die tot een klimaat van angst en verstomming leiden.

De ideologische preutsheid is zo extreem en irrationeel geworden dat jongeren met kritische zin eerst beginnen met de regels te verwerpen die in de weg staan van het uiten van hun oprechte mening en vervolgens terecht komen in een subcultuur die alle regels overboord gooit. In hun eigen biotoop op het internet leidt dat soms tot excessen, waar het overtreden van de fatsoensregels het doel op zich wordt en er een opbod ontstaat over wie de strafste ‘meme’ kan plaatsen. Ook fatsoensregels die niet van politieke aard zijn komen daarbij vaak te vervallen.

Het internet vergeet nooit

Verklaren is niet goedpraten. Bepaalde dingen die werden getoond waren inderdaad aanstootgevend. Maar daar moet worden bijgezegd dat zij niet werden geplaatst met de bedoeling de samenleving te choqueren. Het waren jonge mensen die onder elkaar zwaar aangebrande grappen uitwisselden. Mensen van mijn generatie deden dat met een pint in de hand aan de toog.

De Wever – die zeer snel het besluit nam dat alles wat met Schild & Vrienden te maken had uit zijn partij moest gesmeten worden (‘opkuisen’ was het woord) – en zijn partijgenoten hebben het geluk dat in hun studententijd geen sociale media bestonden om opmerkingen en grappen, gemaakt in de minder nuchtere uren van de nacht, voor de eeuwigheid vast te leggen.

Het internet vergeet immers nooit. Een bericht geplaatst op een moment van woede, onnadenkendheid of dronkenschap kan je tot het einde van je dagen achtervolgen. Dylan Vandersnickt ondekte dat. De voormalige jongerenvoorzitter van N-VA plaatste een aangebrande meme en zag door dat ene moment van onnadenkendheid al zijn politieke dromen vervliegen. Zelfs na zijn ontslag uit N-VA, bleef de pers zijn naam en zijn fout herhalen. Dylan kwam in een neerwaartse spiraal terecht, die eindigde in zelfdoding.

Een generatie in de balans

Niet dat de wansmakelijkheden die worden gedeeld op het internet allemaal zeldzame uitschuivers zijn. Zoals hoger gesteld zijn er subculturen waar grensoverschrijding de regel is. Maar ik zou er niet te gemakkelijk van uitgaan dat alles wat Pano toonde ook iets te maken had met Schild & Vrienden of dat iedereen op de hoogte was van alle dingen die in subgroepen werden gepost en dat wat werd gezien ook de goedkeuring van de anderen wegdroeg.

Ik heb een paar leden van Schild & Vrienden leren kennen als intelligente en idealistische jongeren die helemaal geen extreme ideeën hebben. Waarom kon men bij N-VA niets vreemds bemerken aan de jongeren van die vereniging die in de partijkaders militeerden? Omdat er gewoon niets te bemerken viel. De partij moet zich trouwens afvragen of ze zich kan permitteren deze generatie te verliezen. En zowel de N-VA als het Vlaams Belang moeten zich afvragen waarom de grote meerderheid van deze jongeren helemaal niets met partijpolitiek wil te maken hebben.

Of Schild & Vrienden zal blijven bestaan is onzeker, maar sinds de Pano-reportage hebben zich duizenden nieuwe volgers aangemeld op de Facebookpagina van de vereniging. Men zit stilaan aan een verdubbeling. De overtrokken reacties op de onthullingen (met de schorsing van Dries Van Langenhove aan de RUGent als triest hoogtepunt) zijn opnieuw een goed voorbeeld van de mechanismen die jongeren drijven naar een opstandigheid die ze enkel kunnen uitleven op de ongrijpbaarheid van het internet. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Jurgen Ceder

PAL Nieuwsbrief

schrijf je gratis in

Blijf op de hoogte met onze dagelijkse nieuwsbrief




Delen