Geen controle over de terreur

Na de moordpartij op die christenen in een kerk in Nice door een Tunesische illegale islamist is het duidelijk geworden: Frankrijk heeft de controle over de terreur verloren, ook al beweert president Macron het tegendeel. Het opgeblazen discours over de waarden van de “laïcité” en de weinige aandacht dat specifiek christenen het doelwit zijn van de aanslagen maakt alles nog pijnlijker.

Op 13 november zal het 5 jaar geleden zijn dat in Parijs een reeks bloedige islamitische aanslagen plaatsvond. In de buurt van het Stade de France, in cafés en vooral in de concertzaal Le Bataclan. Als reactie op deze islamitische raid vlogen Franse gevechtsvliegtuigen richting Raqqa in Syrië om een aantal schuiloorden van Islamitische Staat te bombarderen. Een vergelding die logisch was, ook al had ze weinig strategische impact. Dat de Islamitische Staat in Syrië en Irak grotendeels verslagen werd, was te danken aan de Russische steun voor het Syrische leger en de interventie van door Iran gesteunde troepen. De Westerse inbreng was verwaarloosbaar. Feit is wel dat Frankrijk vijf jaar geleden nog de indruk kon wekken dat men de strijd tegen de terreur door die militaire interventies onder controle had.

Falend migratie- en veiligheidsbeleid

Vandaag is dat niet meer het geval, ook al beweert president Emmanuel Macron het tegendeel. Met de moordaanslag in een kerk in Nice komen verschillende pijnlijke verhalen samen. De dader is een illegaal uit Tunesië die Frankrijk via Lampedusa en dus Italië is binnengekomen. Wat is de link met oorlogsvluchtelingen, wetende dat Tunesië een relatief vredig land is? Meteen woord hier de vinger op de wonde gelegd van een falend migratiebeleid. Nog maar eens. Politici roepen om een hardere aanpak, maar daar blijft het bij. Idem voor het veiligheidsbeleid. Christian Estrosi, burgemeester van Nice, stelt dat het huidige arsenaal aan wettelijke middelen niet meer voldoet om de strijd tegen het islamterrorisme op een efficiënte manier te voeren. Akkoord, maar wat moet er dan gebeuren? Moeten een aantal grondrechten worden aangetast? Moeten er uitzonderingsrechtbanken komen voor moslimterroristen? Niemand heeft het antwoord. Of durft een standpunt in te nemen.

De laïcité als mythe

En dan verschuift men het debat maar naar het opgeblazen discours van de waarden van de “laïcité”, de radicale scheiding van Kerk en staat. Dat is inderdaad één van de pijlers van de Franse Republiek. Een reeks principes waar nog eens aan werd herinnerd tijdens de herdenkingsplechtigheid voor de vermoorde leraar Samuel Paty, die in de klas cartoons van de profeet Mohammed had getoond.

Die constante verwijzing naar de laïcité heeft echter veel weg van fluiten in het donker. Wat is daar anno 2020 nog de relevantie van, als blijkt dat 74 procent van de Franse moslims onder de 25 jaar de religieuze wetten boven die van de Republiek plaatst? Het verheerlijken van de laïcité is ook een soort van nostalgie geworden. In de speeches verwijzen politici graag naar de Derde Republiek (1870-1940), die de staatsschool verankerde in het Franse onderwijslandschap en een tegengewicht vormde voor het katholieke onderwijs. In die tijd was het wantrouwen van de katholieken, die vaak monarchisten waren, tegenover de republiek groot. Het leidde tot een harde strijd met de wetten van 1905 die een strenge scheiding van Kerk en Staat oplegde en onder andere leidde tot het vertrek van verschillende kloosterordes uit Frankrijk. Maar uiteindelijk hebben de katholieken zich met de republiek verzoend. Dat is niet het geval voor de moslims. Als officiële vertegenwoordigers van de islam in Frankrijk zeggen dat Mohammed-cartoons op school mogen worden getoond, dan zijn dat uitzonderingen en vertegenwoordigen ze enkel zichzelf.

Christenen als kanonnenvlees

De hele discussie wordt nog pijnlijker als we merken dat er relatief weinig aandacht gaat naar de echte reden waarom in Nice drie mensen werden vermoord. Niet omdat ze de profeet Mohammed hadden beledigd, wel omdat ze christenen en katholieken zijn. Het is ook wat de filosoof Alain Finkielkraut benadrukt: “Het is niet alleen ‘La France laïque’ die wordt geviseerd, maar na de aanslagen van Mohamed Merah, die het Joodse Frankrijk aanviel, wordt nu ook het christelijke Frankrijk geviseerd.” De christenen zijn kanonnenvlees geworden. En meteen wordt iedereen nog eens herinnerd aan de christelijke wortels van het land. Frankrijk wordt “beschermd door een mantel aan kerken,” schreef Abbé Pierre Hervé-Grosjean in le Figaro. Kerken zijn een integraal deel van de Franse geschiedenis en identiteit, in die mate zelfs dat François Mitterrand op zijn verkiezingsaffiche voor de presidentsverkiezingen van 1981 een dorpskerkje afbeeldde. En dat voor een socialistische kandidaat.