Ging Mechels stadsbestuur boekje te buiten bij contactopsporing stadsarbeiders?

Gebruikte het stadsbestuur van Mechelen de corona-contactlijsten van een horecazaak om uiteindelijk drie stadsarbeiders te ontslaan? De drie betrokken mannen bleken op 10 oktober aanwezig te zijn op een verjaardagsfeestje in café De Zwaan. Uit onderzoek blijkt dat de stad na het feestje de contactopsporingslijsten van het café opvroeg. “Maar het zijn niet de lokale besturen of de burgemeester die de lijsten mogen opvragen en al zeker niet voor andere doeleinden dan contactonderzoek”, luidt het bij het Agentschap Zorg en Gezondheid.

Op 10 oktober vond in café De Zwaan te Mechelen aan de Slachthuislaan een drink plaats voor de verjaardag van drie Mechelse stadsarbeiders. Een verrassing van de partner van één van de drie. Maar toen de verjaardagscadeaus voor de jarigen werden overhandigd, reageerde een van de jarigen nogal enthousiast en plaatste hij een vreugdedansje. Er werd gelachen en plezier gemaakt en enkele aanwezigen maakten, uiteraard, ook foto’s en filmpjes van het feestje. Iedereen had zich geamuseerd. Maar de vaten bier waren nog niet goed afgesloten toen de hel al losbarstte.

Het onschuldige filmpje belandde goedbedoeld op Facebook en op die beelden was te zien hoe enkele stamgasten geen mondmasker droegen. Ook de afstandsregels werden niet altijd gerespecteerd. En één van de betrokkenen had ook in quarantaine moeten zitten, in afwachting van de resultaten van een coronatest. Het filmpje kwam ook terecht op het bureau van burgemeester Alexander Vandersmissen. Daar reageerde men furieus op de beelden en de corona-overtredingen. Drie Mechelse stadsarbeiders werden prompt ontslagen. Enkele collega’s kregen een tuchtsanctie. Uit goede bron vernamen we dat sommigen gevraagd werd om vijf dagen verlof ‘in te leveren’, anderen zouden ‘overuren moeten hebben laten vallen’ en nog anderen zouden zijn gevraagd ‘onbetaald verlof’ te nemen.

Merkwaardig is ook hoe de medische toestand van één van de ontslagen personeelsleden werd aangegrepen om meteen alle aanwezigen, inclusief het café zelf publiek aan de schandpaal te nagelen. “Eén van de aanwezigen was door zijn huisarts in quarantaine geplaatste en vervolgens door zijn teamchef naar huis gestuurd”, meldt algemeen directeur Erik Laga. “Hij testte nadien positief op corona. Met die persoon en twee organisatoren van het feestje, drie contractuelen, hebben we de overeenkomst stopgezet. Er is een vertrouwensbreuk.”

Hoewel betrokkenen niet bij naam werden vernoemd, is het ongebruikelijk dat persoonlijke medische informatie in de openbaarheid werd gegooid. Daarmee is het verhaal duidelijk in een bepaalde richting gestuurd. Merk op dat het niet ging om ontslag om dringende redenen. Algemeen Directeur Erik Laga verklaarde in de pers dat “de procedures correct gevolgd zijn en dat vrees voor schadeclaims ongegrond is”.

Maar niet alleen de stadsarbeiders kregen af te rekenen met ontslag of een sanctie. Ook het café zelf deelde in de brokken. Het café werd na het feestje ook gesloten, eerst voor 48 uur en later voor een hele week. Volgens burgemeester Vandersmissen was de sluiting er gekomen na ‘diverse meldingen’ bij de politie. Vandersmissen schreef dat op zijn Facebook-pagina. Maar een woordvoerder van de politie Mechelen bevestigt aan onze redactie dat er op 10 oktober geen enkele melding voor geluidsoverlast aan De Zwaan is binnengekomen. Mogelijk kwamen die meldingen pas binnen nadat Vandersmissen de feiten zelf op zijn Facebook bekendmaakte en met enige trots de sluiting van het café aankondigde. Ook andere anonieme politiebronnen zijn duidelijk: “Café De Zwaan staat echt niet bekend als een café waar vaak overlast is. Er zijn in Mechelen véél ergere probleemcafés”, klinkt het.

Tiffany Verbond, caféuitbaatster van De Zwaan, betreurt de eerste communicatie van burgemeester Vandersmissen. “Ik erken dat wat op het filmpje te zien is, niet conform de coronaregels was, maar ik heb ook zélf die mensen onder hun voeten gegeven”, verklaart ze. “Maar dat beeld dat gecreëerd is alsof het hier een café zou zijn waar alles kan en mag, dat is niet juist.” Verbond krijgt alvast steun van enkele klanten, zoals Lynn B. die op de Facebookpagina van Vandersmissen reageert: “Van deze bewering klopt niets. Heel spijtig dat onze burgemeester niet eerst zijn informatie controleert vooraleer die wordt verspreid. Dit weekeinde is net zoals alle andere dagen volledig coronaproof verlopen. Zulke beweringen moeten worden rechtgezet, want dit is broodroof!”

Ook Linda D. denkt er het hare van. “Ik twijfel ten zeerste aan de waarheid van deze beschuldiging. De uitbaters hebben van bij het begin hun uiterste best gedaan om de zaak te laten draaien door zich volledig aan alle coronaregels te houden. Als er dan toch een klant de regels in de wind durft slaan, wordt die onmiddellijk terechtgewezen door de uitbaters. Het zou straf zijn als alle uitbaters hun zaak moeten sluiten omdat een of meerdere enkelingen in de fout gaan.”

Café gesloten en arbeiders ontslagen, op basis van Facebookfilmpje

We hadden burgemeester Vandersmissen een reactie gevraagd, maar daar bleef het helaas opnieuw stil. Dan maar opnieuw navraag gedaan bij politie Mechelen. De lokale politie deed alvast geen vaststellingen op 10 oktober. Die zaterdag was er ook geen enkele melding. Desondanks klinkt in een krant dat “getuigenissen aantonen dat de geldende coronaregels er op geen enkel moment werden nageleefd, noch door de uitbater noch door de tientallen bezoekers”.

Over het bestaan van dergelijke getuigenissen lezen we alvast geen letter in het proces-verbaal van sluiting van Café De Zwaan. De burgemeester hanteert blijkbaar alleen het filmpje om zijn motivatie duidelijk te maken: “Overwegende dat ik op 11 oktober 2020 in het bezit kwam van een videofragment inzake een feestelijke bijeenkomst die plaatsvond op 10 oktober 2020 in Café De Zwaan. Op basis van deze beelden stel ik vast dat er op 10 oktober 2020 diverse manifeste inbreuken plaatsvonden op de heersende maatregelen […] Deze vaststellingen […] getuigen van een compleet gebrek aan verantwoordelijkheid en van een totaal foutieve inschatting van de ernst van de situatie waarin we ons vandaag bevinden. […]”

Hieruit blijkt dat zijn beslissing tot bestuurlijke sluiting alleen gesteund wordt door het filmpje en niet op getuigenissen of vaststellingen van zijn politiekorps. Blijkbaar had Vandersmissen aan het filmpje ook genoeg om op sociale media de uitbaatster van Café De Zwaan te veroordelen: “Het is dan ook bijzonder asociaal en onverantwoord wanneer enkelingen alle maatregelen aan hun laars lappen en de inspanningen van heel de sector onderuit dreigen te halen.”

Hoe veilig zijn uw contactgegevens in Mechelen?

Veel mensen vragen zich intussen af hoe de politie en de stad Mechelen erin geslaagd zijn de aanwezigen van een ‘illegaal feestje’ te identificeren zonder vaststellingen van de politie. Hoe die identificatie in zijn werk ging mag de politiewoordvoerder ons niet vertellen. “Ik heb geen toegang tot die informatie, en de wijze van identificatie maakt deel uit van het geheim van het onderzoek”, klinkt het.

En hoe vertrouwelijk zijn de contactopsporingsgevens die de horeca bijhoudt in Mechelen? Onze redactie ontdekte dat de contactgegevens in café De Zwaan zijn opgevraagd door een stadsambtenaar. Het personeelslid bevestigde in een e-mail, met burgemeester Vandersmissen en korpschef Yves Bogaert in cc, bovendien dat de informatie werd opgestuurd. Die bezorgdheid over de vertrouwelijkheid van de gegevens kan verklaard worden door het feit dat een van de aanwezigen eigenlijk in quarantaine had moeten zitten. Na het feest werden alle stadsarbeiders verplicht om een coronatest af te leggen. Al die tests leverden, volgens onze informatie, een negatief resultaat op. Maar wat nog merkwaardig is, is dat zelfs enkele stadsarbeiders die niet op het feestje aanwezig waren, toch ook een telefoontje kregen. Deze arbeiders waren eerder op de de dag die zaterdag een glas gaan drinken in De Zwaan en hadden zich er netjes geregistreerd. Dan is het niet zo verwonderlijk dat mensen zich afvragen of die contactopsporing altijd volgens de regels verloopt.

Hoe die regels werken, weet Joris Moonen, woordvoerder van het Agentschap Zorg en Gezondheid. Volgens Moonen gaat het Agentschap pas over tot de opvraging van contactinformatie, in geval van grote uitbraken of clusterbesmettingen. En meestal zelfs pas als meerdere besmettingen naar één locatie leiden. Dat is of was in het geval van Café De Zwaan alvast niet het geval. “De horecalijsten mogen alleen opgevraagd worden in het kader van contactonderzoek, dus om mensen te identificeren die een hoger risico gelopen hebben om besmet te zijn geraakt en die mensen te kunnen waarschuwen en quarantaine- of testadvies te geven. De lijsten mogen alleen opgevraagd worden door de overheid die daarvoor bevoegd is, in Vlaanderen is dat het Agentschap Zorg en Gezondheid.”

Het Agentschap Zorg en Gezondheid werkt samen met covid-19-teams. Die hebben een verwerkingsovereenkomst met het agentschap en ook de officiële opdracht om lokaal bron- en clusteronderzoek te doen. In het kader van die opdracht mogen zij ook die lijsten opvragen. Volgens Moonens kan een lokaal bestuur dat niet op eigen houtje doen: “De lokale besturen, burgemeester of politiediensten hebben geen toestemming om die lijsten op te vragen, zeker niet voor andere doeleinden dan contactonderzoek. Inbreuken of klachten daarover kunnen gemeld worden aan de privacy-commissie.”

De aanpak van de Mechelse burgervader ligt intussen zwaar onder vuur bij oppositiepartijen Vlaams Belang en N-VA. Op de jongste gemeenteraad wou fractieleider Marc Hendrickx (N-VA) van Vandersmissen weten waarom hij zo voortvarend was op zijn sociale media. En waarom de arbeiders zijn ontslagen voor feiten die zich in hun vrije tijd hadden afgespeeld. Een duidelijk antwoord kwam er niet. Wel iets dat klonk als verontschuldigingen voor de ongelukkige communicatie. Maar Vandersmissen vroeg Hendrickx ook of hij niet had moeten optreden. Het N-VA-raadslid bleef er stoïcijns kalm bij en kaatste de bal terug: “Hier stel ik de vragen burgemeester en wordt u geacht te antwoorden, u moet de rollen niet omkeren.”