Terwijl Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) een Vlaams ‘factcheckplatform’ aankondigde en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) aankondigde op te treden tegen ‘islamofobie’, bindt ook het Europees Parlement de strijd aan met ‘nepnieuws’ en ‘haatspraak’.
Het eerste en belangrijkste luik van de vorige week aangenomen resolutie klinkt behoorlijk nobel: “Mediavrijheid, mediapluralisme en de bescherming van journalisten in Europa”. Onder die subtitel vallen onder meer voorstellen om journalisten te beschermen tegen bedreigingen en geweld. Hierbij worden de moorden op de Maltese journaliste Daphne Caruana Galizia en de Slovaakse journalist Ján Kuciak en diens verloofde expliciet genoemd als inspiratie.
Ook tonen de EU-parlementsleden zich bezorgd om de toenemende mediaconcentratie, het afkalvende pluralisme van media, toenemende pogingen van overheden om greep te krijgen op berichtgeving en een teloorgang van onafhankelijke journalistiek. De tekst erkent dat mediavrijheid een cruciaal onderdeel is van het recht op vrijheid van meningsuiting en informatie.
‘Haatspraak’ en ‘desinformatie’
Tot zover goed, maar aan dit luik over journalistieke en mediavrijheid wordt vervolgens een luik over ‘haatspraak’ en ‘desinformatie’ gebreid. Zo vraagt de resolutie dat wordt opgetreden tegen alle vormen van haatspraak op basis van geslacht, ras, kleur, etnische of sociale afkomst, genetische kenmerken, taal, godsdienst of overtuiging, politieke of andere denkbeelden, het behoren tot een nationale minderheid, vermogen, geboorte, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid.
Er wordt opgeroepen tot een “robuuster juridisch kader” om haatspraak te voorkomen en “meer samenwerking tussen online platformen en wetshandhavingsinstanties”. Wel dient daarbij de vrije meningsuiting in acht genomen te worden, al wordt opgemerkt dat “xenofobie en racisme daar niet onder vallen”.
De Europese en nationale instellingen moeten voorts de strijd aanbinden met ‘nepnieuws’, ‘samenzweringstheorieën’ en andere vormen van ‘mis- en desinformatie’. De Europarlementariërs waarschuwen voor buitenlandse inmenging in het democratisch proces, met als doel “te polariseren en het pluralisme teniet te doen”. Speciale aandacht gaat daarbij naar zogenaamde Covid-19-desinformatie.
Ruime meerderheid
De resolutie werd met een ruime meerderheid – 553 stemmen voor, 54 stemmen tegen en 89 onthoudingen – aangenomen door het Europees Parlement. Het Vlaams Belang stemde als enige partij tegen. N-VA, CD&V, Open Vld, sp.a en Groen stemden allen voor.
“Vandaag zijn we getuige van de terugtrekking van de democratie, dat de macht wordt overgenomen met leugens”, zei rapporteur Magdalena Adamowicz (EVP) in het Europees Parlement. “Er is geen vrijheid zonder onafhankelijkheid van de media, geen democratie zonder mediapluralisme. De media moeten de waarheid dienen, niet de leugens. Ze moeten de kiezers dienen, niet de machthebbers, en ze moeten de macht controleren. De media moeten de democratie beschermen, maar de media kunnen haar ook doden. Daarom moeten de media onafhankelijk zijn.”
