Media en politiek kunnen het niet laten de huidige Hongaarse premier Viktor Orban te vergelijken met de regent Miklos Horthy die in Hongarije regeerde tussen 1920 en 1944. Meestal eindigt dat met het besluit dat de appel niet ver van de boom valt.
“Neen, nooit”
U moet eens in een historische atlas of op het internet een kaart bekijken van Hongarije tussen 1867 en 1919. Geen enkele verliezer van de Eerste Wereldoorlog is zo gestraft door de geallieerden. Het koninkrijk (waar de keizer van Oostenrijk koning was) verloor twee derde van zijn grondgebied. Kroatië, Slovakije, de helft van Roemenië en Servië plus nog het uiteinde van Oekraïne werden bij andere staten ingelijfd en die waren daar meestal niet rouwig om. Anders lagen de zaken voor de Hongaren die in sommige nieuwe grensstreken ver in de meerderheid waren en die toch aan een andere staat werden toegewezen: een vuile streek van de Franse overwinnaars. Eén derde van de Hongaren werd van meerderheid minderheid. Geen wonder dat de slogan van de Hongaarse politiek “Neen, nooit” luidde na de amputatie. De verliezen goedmaken werd de leidraad in het leven van Miklos Horthy.
Het koninkrijk zonder koning
Miklos Horthy was een zoon uit een adellijke calvinistische familie grootgrondbezitters. De Hongaar werd officier bij de Keizerlijke en Koninklijke marine van Oostenrijk-Hongarije. De voertaal was Duits en hij hield er altijd een Duits accent aan over. De Trentino en de Veneto in het huidige Italië en heel Slovenië en Kroatië hoorden bij de dubbelmonarchie. Belangrijke havens waren Trieste en Fiume (nu Rjeka). Horthy’s loopbaan ging crescendo toen hij een tijd vleugeladjudant was van keizer Franz-Joseph. In de Eerste Wereldoorlog viel hij op door zijn stoutmoedigheid en als admiraal van een Oostenrijks-Hongaars eskader versloeg hij een Brits-Frans-Italiaanse vloot. Hij werd zwaargewond, maar overleefde. De nieuwe keizer Karl (grootvader van de Belgische prins Lorenz) stelde Horthy aan als opperbevelhebber van de hele vloot, maar beval hem einde 1918 al zijn schepen over te geven aan het nieuw gevormde Joegoslavië. De admiraal zonder vloot vertrok naar huis; naar een land dat niet langer meer aan een zee grensde. Hij kwam terecht in de chaos van een ontredderd en verarmd land. De communist Bela Kun pleegde met zijn partijgenoten een staatsgreep. Drie maanden lang heerste de rode terreur. Een tegenregering vroeg Horthy een nationaal leger te leiden en dankzij Roemeense hulp stortte het communistisch regime in elkaar. Vervolgens begon een even harde witte terreur die niet alleen communisten, maar ook veel Joden trof. Kun was een Jood en de Joden waren oververtegenwoordigd in zijn partij. Antisemieten profiteerden ervan door ook rijke Joden te liquideren. Horthy nam de macht over en werd regent van het gekrompen land. Keizer Karl probeerde twee keer tevergeefs zijn koningskroon op te eisen, maar werd aan de deur gezet want een Habsburger was uitgesloten voor Frankrijk en Italië. Hongarije werd een koninkrijk zonder koning. Franco kopieerde later dat kunstje in Spanje. Horthy moeide zich zelden met de dagelijkse politiek. Dat liet hij over aan een eerste minister en de regering, maar hij waakte erover dat de belangen van de grootgrondbezitters gerespecteerd werden en dat niemand het waagde communistische sympathieën te tonen. Hij verbood wel een Hongaarse nazipartij.
De onwillige bondgenoot
Horthy moest na de ‘Anschluss’ van Oostenrijk in 1938 met buurman Hitler leven. Het werd een moeilijke relatie, want als admiraal bewonderde hij de Britten en hun vloot en hij geloofde niet echt in een Duitse zege in een oorlog. Maar als nationalistische Hongaar kon en wilde hij Hitlers geschenken niet weigeren. Dank zij de Duitse agressie kreeg Hongarije 70.000 vierkante kilometers cadeau met delen van Slovakije (85 procent Hongaren), Roemenië en Servië (ongeveer 40 procent Hongaren). De Duitse factuur was hoog. Het parlement keurde in 1938 anti-Joodse wetten goed die altijd draconischer werden. Horthy weigerde wel de uitlevering van Hongaarse Joden. Maar hij moest Hitler steunen bij de Duitse invasie van de Sovjetunie. 200.000 slecht bewapende Hongaren en 40.000 Joodse dwangarbeiders trokken naar het oostfront.
Horthy betaalde persoonlijk een hoge prijs, want zijn oudste zoon en opvolger stierf er in een vliegtuigongeval. Heel de oorlog onderhield hij discrete contacten met de geallieerden. In maart 1944 was Hitler de onwillige bondgenoot beu, liet hem opdraven, eiste trouw en de uitlevering van ongeveer 100.000 Joden. Horthy ging akkoord en ontdekte bij zijn terugkeer dat de Wehrmacht Hongarije was binnengevallen en dat Adolf Eichmann aan zijn Jodenjacht begon. Dagelijks werden minstens 12.000 mensen naar Auschwitz gestuurd waar de SS het beruchte perron met spoorlijn speciaal liet bouwen voor de Hongaarse Joden. Tenslotte kon Horthy de gruwel stoppen nadat 400.000 mensen gedeporteerd waren. Hij beweerde later dat hij pas in augustus 1944 hun lot vernam, iets waar de meeste historici zeer sterk aan twijfelen.
Estoril
De Sovjets kwamen steeds dichter en in oktober 1944 bood Horthy hen de overgave aan. De Duitsers ontvoerden hem en zijn andere zoon en lieten hem kiezen: zijn ontslag aanbieden of zijn zoon voor zijn ogen zien fusilleren. Hij tekende en in Hongarije nam een collaborateursregering zijn plaats in zodat nog eens 200.000 Joden opgepakt werden. In mei 1945 werd Horthy door de Amerikanen bevrijd en verhoord. Wegens zijn anticommunisme had hij machtige beschermers, maar zelfs Stalin vond het niet de moeite hem te vervolgen. Horthy mocht in ballingschap gaan in Estoril; Het Zoute van Portugal. Hoopvol keek hij naar de Hongaarse opstand van 1956 tot die door de Sovjets werd neergeslagen. Hij stierf het volgende jaar en bepaalde dat zijn stoffelijke resten in Hongarije moesten begraven worden “na het vertrek van de laatste Rus”. In 1993 vervulde de Hongaarse regering zijn wens.
Horthy was geen fascist, maar een conservatieve, autoritaire nationalist die geen echte dictatuur wilde. Hij was zeker zoals veel van zijn tijdgenoten een antisemiet, maar verafschuwde de Duitse ‘Endlösung’. De vergelijking met Orban klopt niet erg. De man is ook calvinist, conservatief en autoritair en moeit zich graag met de Hongaarse minderheden in Slovakije en Roemenië. Maar er zijn nog altijd vrije verkiezingen in Hongarije en zijn politieke tegenstanders zitten niet in de gevangenis zoals in Spanje. De West-Europese elites haten Orban omdat hij in 2015 niet zoals zij geloofde in het vluchtelingensprookje en ongecontroleerde migratie weigerde. Zijn boeman is de Amerikaanse, maar geboren Joods-Hongaarse financier Soros. Die stopt jaarlijks veel dollars in acties voor meer democratie en migratie, maar werd miljardair door manipulaties van financiële markten waardoor miljoenen mensen verarmden. De “Horthyaanse antisemiet” Orban geniet de steun van… Israël.
