Tot de avond van de verkiezingen had Trump de kans om iets van zijn erfenis veilig te stellen en zichzelf de waardigheid van een staatsman aan te meten. Hij verspeelde die kans door de speech die hij toen hield. Je zag het op de achtergrond aan de ergernis op het gezicht van vicepresident Mike Pence. Vandaar ging het van kwaad naar erger.
Het was het volste recht van Trump om de verkiezingsuitslagen aan te vechten en hertellingen te vragen. Een mechanisme dat achteraf controle toelaat op de kiesverrichtingen is belangrijk om het vertrouwen van het volk te behouden in de democratie. Trump ging echter te ver door te beweren dat de verkiezingen hem “ontstolen” waren. Hij deed er alles om er zijn aanhangers van te overtuigen dat de Democraten op georganiseerde wijze de resultaten hadden vervalst. Hij kon daar toen geen enkel bewijs voor aandragen. Hij kan dat nog steeds niet.
“Staatsgreep”
Trump bleef zijn aanhangers in het bestel onder druk zetten om via allerlei kunstgrepen het resultaat van de verkiezingen om te buigen. Zonder succes. Zoals door ons voorspeld, ligt het niet in de aard van conservatieven om de gevestigde orde te saboteren. Trumps aanhang begon snel af te brokkelen.
Wat zich gisteren afspeelde op het Capitool betekent het politieke einde van Trump. De vrijheid van meningsuiting is essentieel in de politiek en je moet voorzichtig zijn voor je de woorden van een politicus verantwoordelijk maakt voor de daden van elk van zijn aanhangers. Maar het verband tussen zijn speech aan zijn supporters en het binnendringen van het parlement is toch wel heel gemakkelijk te leggen.
Voor alle duidelijkheid: er is daar niets gebeurd dat zelfs maar enigszins in de omgeving van een staatsgreep kwam. De VTM had extra uitzendingen gewijd aan de chaos in en rond het Amerikaanse parlement. Een zichtbaar opgewonden Stef Wouters nam regelmatig het woord “staatsgreep” in de mond. De Amerikaanse democratie is echter geen milliseconde in gevaar geweest. Relschoppers, sommigen met een nogal carnavalesk voorkomen, van een voor de rest vreedzame en ongewapende betoging (een onderscheid dat de pers gewillig maakt bij linkse betogingen, maar dat nu volledig ontbrak) zijn het parlement binnen geraakt, waarschijnlijk tot hun eigen verbazing. Eenmaal binnen hadden ze duidelijk geen enkel plan wat daar te doen. Ze verlieten het gebouw vrijwillig na daartoe te zijn aangemaand door de veiligheidsdiensten en Trump zelf. Indien er voldoende politie was geweest – het is trouwens een mysterie waarom dat niet het geval was – was deze betoging een snel vergeten fait divers. In België is de neutrale zone rond het parlement al tientallen keren vruchteloos bestormd geweest.
De actie eindigde in tragiek toen een vrouw werd neergeschoten. Dat was wel een aanhangster van Trump. Ze werd door een onbekende in de nek geschoten zonder dat daar enige aanleiding leek voor te bestaan.
Een sterke Mike Pence
Er is, ondanks de bombastische retoriek van sommige pers, dus geen enkel poging tot coup geweest, maar de symboliek van een bezetting van het parlement is wel erg krachtig. De beelden van gisteravond zullen rechts in Amerika nog lang achtervolgen.
Trump draagt zeker verantwoordelijkheid voor de gebeurtenissen. De sfeer gecreëerd door zijn maniakale en egoïstische strijd tegen de verkiezingsuitslag resulteerde gisteren trouwens ook in het verlies van twee normaal veilige Republikeinse Senaatszetels in Georgia. De Democraten behalen daarmee de meerderheid in de Senaat. De belangrijkste rem op een door ideologische waanzin gedicteerd beleid nu valt weg. Ook dat is de schuld van Trump.
Trumps laatste toonaangevende aanhangers verlaten nu zijn kamp. Daaronder ook zijn trouwe luitenant, vicepresident Mike Pence. Ik bewonder Pence. Hij bleef ook op moeilijke momenten trouw aan de man aan wie hij zijn positie te danken had, maar van wie hij zoveel verschilde (Zijn succesvol debat tegen Kamala Harris was bijvoorbeeld een demonstratie van voornaamheid.) Tegelijk is hij een traditionele conservatief die gehecht is aan de grondwet en het Amerikaanse systeem. Uiteindelijk woog de tweede trouw door. Tot grote woede Trump weigerde hij om de stem van bepaalde kiesmannen ongeldig te verklaren en zo de benoeming van Biden te verhinderen. “Ik heb vier jaar geleden de eed afgelegd om de grondwet te dienen en te verdedigen. Ik ga die eed houden”, liet hij Trump weten. Men mensen als Mike Pence is er nog hoop voor conservatief Amerika.
