Joe Biden kiest voor een zelden gezien expansief beleid om de Amerikaanse economie door de coronacrisis te loodsen. Hij gaat voor de ‘keynesiaanse’ aanpak van overheidsuitgaven en -investeringen. In een eerste fase is dit nodig en werkt het ook. Probleem is dat het daarna moeilijk is om deze economische bulldozer tot stilstand te brengen.
1.400 dollar (1.150 euro) voor elke Amerikaan. Het is een van de meest opvallende steunmaatregelen van nieuwbakken VS-president Joe Biden. De Democraat wil de Amerikaanse economie opnieuw op de sporen krijgen met een nieuw relanceplan. Dat moet voor een deel gebeuren via het stimuleren van de consumptie. Een cheque voor de Amerikanen is niet nieuw. In een eerder steunpakket van zijn voorganger Donald Trump zat al 600 euro per Amerikaan.
In Europa zou er twijfel bestaan over de effectiviteit van zo’n economische stimulans. Er zouden duidelijke regels aan de cheque worden gekoppeld om ervoor te zorgen dat die effectief wordt uitgegeven en niet op een spaarboekje zit te verkommeren. In de VS is dat niet nodig. De consumptie is er altijd een belangrijke aanjager geweest van de economie.
Hogere minimumlonen
Naast deze cheque worden er ook miljarden dollar vrijgemaakt voor hogere minimumlonen, hogere werkloosheidsuitkeringen en extra steun aan bedrijven en lokale overheden. En op langere termijn overheidsinvesteringen in infrastructuur. Die zijn in de VS nodig want op veel plaatsen ziet het wegen- en spoornet er belabberd uit. In totaal gaat het hier om een relance van 2.000 miljard dollar. Dat cijfer is zo duizelingwekkend dat het moeilijk te vatten is. Daarom een vergelijking met wat president Barack Obama deed om de economie er na de financiële crisis van 2009 er weer bovenop te helpen: dat was zo’n 400 miljard dollar of vijf keer minder. Niet vergeten dat er voor Biden al eens 3.000 miljard dollar in de economie werd gepompt. Maar Biden wil er de komende jaren nog eens duizenden miljarden dollar tegenaan gooien. Vroegere relanceplannen verbleken bij deze ‘Bidenonomics’.
De voorspelling is dat de consumptie zal aanzwengelen van zodra de vaccins aanslaan. Dat de VS nu al met een begrotingstekort van -15 procent van het bbp zit (het hoogste sinds WO II) en tegen een overheidsschuld aankijkt die straks 107 procent van het bbp bedraagt, lijkt geen probleem te zijn.
Staatskas spijzen
Volgens de keynesiaanse economische leer die nu wordt toegepast zal het expansief beleid niet alleen leiden tot meer consumptie, maar ook tot meer banen en dus tot extra belastinginkomsten. Dat klopt. De principes van de Britse econoom John Maynard Keynes (1883-1946), die neerkomen op het aanjagen van de economie via overheidsuitgaven en investeringen, nu toepassen zou handig zijn om uit een zware crisis te geraken.
De Amerikanen hebben bovendien het voordeel dat ze hier en daar de belastingen kunnen verhogen om de staatskas te spijzen. Er is sprake van een hogere taks op de hoogste inkomens en het optrekken van de vennootschapsbelasting van 21 tot 25 procent. Veel Amerikaanse belastingen liggen dan nog altijd een stuk lager dan in de EU-landen.
Een stimulus die de groei zal aanjagen, zonder enige twijfel. 1.000 miljard dollar relance de komende twee jaar zou het bbp met 2 procentpunt extra kunnen doen groeien. Daarmee zou de VS in 2022 opnieuw de groei van voor de coronapandemie kennen. Zonder relanceplan is dat pas eind 2023.
Zijn er dan geen keerzijdes aan dit expansief beleid? Zeker wel. Hiermee wordt een noodzakelijke economische bulldozer in gang gezet, maar tegelijk leert de geschiedenis dat die moeilijk tot stilstand te brengen is.
De belastingen zullen niet snel verlaagd worden, wat op termijn dan weer schadelijk is voor de groei. De uitgaven zullen evenmin dalen, ook in post-coronatijden. In het verleden was het gevolg daarvan dat de begrotingen ontspoorden, de inflatie toenam waardoor de rente steeg en de economie in een recessie terechtkwam. Deze processen zijn nog veraf en centrale banken kunnen met hun rentebeleid beter dan vroeger inspelen op zo’n economische schok. Maar het is een utopie te denken dat men deze mechanismen makkelijk kan beheersen.
