Het beëindigen van het unilaterale hoofdstuk van Donald Trump, creëerde ruimte voor een afgestemde Amerikaans-Europese positionering ten aanzien van China. ‘President-elect’ Biden riep daartoe op en aan Europese kant maakte men zelfs gewag van een nieuw ’trans-Atlantisch pact’. Maar dan sluit de EU in allerijl een bilateraal handelsakkoord met Beijing…
Toen China jaren geleden handelsgesprekken aanknoopte met de EU, was dat een reactie op het Trans-Paci c Partnership (TPP) van de toenmalige Amerikaanse president Obama. De TPP draaide om vrijhandel in de ruime regio, maar het op die manier inkapselen van China was een belangrijk geostrategisch element dat erin verwerkt was. Een formele ondertekening vond in februari 2016 plaats, maar minder dan één jaar later tekende opvolger Trump het executive order waardoor de VS zich uit de TPP terugtrok, overigens een verkiezingsbelofte.
Verkeerd signaal
De gesprekken tussen Beijing en Brussel werden echter verdergezet, wat zopas uitmondde in de ondertekening van een nieuw handelsverdrag; een document dat een wirwar aan akkoorden, vaak door lidstaten individueel met China gesloten, vervangt. Belangrijkste protagonisten waren de Chinese leider Xi en de Duitse Kanselier Merkel (Duitsland nam tot eind 2020 het voorzitterschap van de EU waar). Xi deed wat toegevingen en Merkel zorgde voor de handtekening, ook al kwam er kritiek van verschillende lidstaten over zowel de inhoud als de snelheid waarop de nale fase doorgedrukt werd én kan – in theorie – het Europees Parlement nog steeds haar veto uitspreken.
De context is alvast belangrijker dan het akkoord zelf, een ondertekening vlak voor Bidens eeda‑ egging. Meer dan eens riep hij op om bredere coalities te vormen tegenover China, en net nu gaat de EU voor dit bilateraal handelen. Het een en ander kan genuanceerd worden, want ook de VS leggen wel wat pragmatisme aan de dag. Amper enkele maanden geleden kreeg de JP Morgan Bank de kans activiteiten in China te ontwikkelen. Eenzelfde gunst werd American Express toegekend, net zoals enkele Wall Street makelaars. Maar het signaal dat de EU uitstuurt is hetgeen waar het om draait.
VS-EU 2.0
“Dit zal de Amerikaans-Europese band ten opzichte van China niet doen ontsporen, maar het maakt de dingen ingewikkelder”, klinkt het bij het Asia Society Policy Institute. “De EU zal zich vooral moeten verdedigen voor dit akkoord, eerder dan China te wijzen op haar verplichtingen, unfaire handelspraktijken en andere tekortkomingen.” Dolgelukkig was men met Bidens overwinning, het begin als het ware van VS-EU 2.0. En dan krijg je dit. Nog voor Driekoningen, begint het jaar met een stevige paradox.
