Net zoals met het mislukte experiment van de universele prostitutie, zagen de communisten al snel in dat hun anarchistische experimenten in de beginjaren van de Sovjetunie utopisch waren. In hun afwijzen van elke vorm van hiërarchie probeerden ze toen zelfs orkesten te laten spelen zonder dirigent. We komen daar later in deze reeks allemaal op terug.
Het is klaarblijkelijk een historische constante: heel veel marxistische dictaturen zijn begonnen met een anarchistische fase. Waarna ze heel snel overgingen tot het vormen van extreem brute en extreem starre hiërarchische staatsstructuren. De anarchisten die zich daartegen verzetten, werden allemaal afgemaakt. Het gebeurde met Makhno tussen de Russische Burgeroorlog in Oekraïne en met de anarchisten in Catalonië tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Vooral dat laatste voorbeeld is goed gedocumenteerd, omdat George Orwell er in “Hommage to Catalonia” een schitterende en eerlijke getuigenis over heeft geschreven. In dat opzicht is de huidige terugkeer van het anarchisme als politieke beweging een angstwekkend voorteken.
Heropleving van het marxistisch anarchisme
Anarchisme als politieke beweging, met zijn radicale afwijzing van de staat, is onverzoenlijk met de marxistische principes waarin de staat alle macht naar zich toetrekt. Maar heel hun geschiedenis door hebben anarchistische bewegingen die onwrikbare logica genegeerd, en zijn zij – meestal onbedoeld – gangmakers geweest voor marxistisch dictaturen.
In vele westerse landen zien we nu een heropleving van het anarchisme als politieke machtsfactor, bijna altijd in combinatie met marxistische agitatie. Denk maar aan de chaos die door dat onzalige tweespan van anarchisten en marxisten in de VS werd ontketend en – voorlopig nog in mindere mate – in Frankrijk en Duitsland. In dit laatste land gebeurt dat zelfs met stilzwijgende goedkeuring van de regering, die groepen als Antifa de vrije teugel geeft om de oppositiebeweging AfD te terroriseren. Gezien de geschiedenis van het anarchisme als voorloper van het communisme zouden dat allemaal alarmsignalen moeten zijn. Maar ze worden genegeerd.
Lees ook het hier op volgende deel: “Het kilste van alle monsters”
