27 miljoen vrijgemaakt voor tijdelijke maatregelen mentaal welzijn

Minister Frank Vandenbroucke en premier Alexander De Croo. Foto Photonews

Binnenland politiek

Vandenbroucke zet distributie mondmaskers stop. HGR sluit niet uit dat toxicologische drempelwaarde wordt overschreden

Kristof Luypaert

Vanochtend onthulde PAL NWS dat minister Frank Vandenbroucke dinsdagavond een zorgwekkend advies ontving van de Hoge Gezondheidsraad. Uit het advies aan de minister dat onze redactie kon inkijken blijkt dat de gratis stoffen mondmaskers mogelijk schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. De regering besliste daarom de verdere distributie van de Avrox mondmaskers stop te zetten. Vandenbroucke heeft gevraagd aan Sciensano om het onderzoek verder te zetten.

Bij het gebruik van de Avrox mondmaskers kunnen volgens de Hoge Gezondheidsraad kleine deeltjes vrij komen die onder meer zilver en titaniumoxide bevatten. Die zogenaamde ‘nanopartikels’ kunnen bij het inademen ervan zeer ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken. Vooral bij personen met zwakke luchtwegen. Uit een uitgelekt rapport van een studie die momenteel door Sciensano wordt uitgevoerd blijkt dat de antibacteriële laag (Silvadur), gebruikt op de mondmaskers van Avrox mogelijk niet zo onschuldig is als eerst werd gezegd.

Het rapport van de Hoge Gezondheidsraad (HGR) kwam er omdat deze een vraag tot advies ontving op 15 januari 2021 vanuit Sciensano. Uit dit tussentijdse rapport blijkt dat er zilver- en titaniumdioxide onder verschillende fysische vormen en ook als nanodeeltjes te vinden zijn in de vezels van de betrokken maskers”.

Conclusies van HGR advies dwingen minister tot maatregelen

De HGR consulteerde een team van een tiental experten. Zij deden een analyse over de gezondheidsrisico’s die mogelijk ontstaan bij blootstelling aan die nanopartikels door langdurige inademing. Een vraag om een hoorzitting te organiseren is omwille van de hoogdringendheid vervangen door een overleg met de experts. Daarop volgde onmiddellijk een waarschuwing aan de minister van Volksgezondheid.

De werkgroep bestond uit een team van deskundigen met expertise inzake toxicologie, nanotoxicologie, pneumologie, respiratoire aandoeningen, humane blootstelling en textielengineering. Het was minister Frank Vandenbroucke die in een mail van 19 februari 2021 aan de HGR sneller een tussentijds advies vroeg. Dat was “omwille van de druk om sneller te communiceren”. Tijdens het overleg van de HGR met de diverse deskundigen was ook een vertegenwoordiger van Sciensano aanwezig.

De conclusies van de HGR zijn confronterend en roepen vragen op. In elk geval dwongen de regering tot het stopzetten van de distributie van de mondmaskers.

Toxische deeltjes komen traag vrij en dat is mogelijk gevaarlijk

De mondmaskers blijken behandeld met een biocide op basis van zilvernitraat. Dat was op zich ook aangekondigd en is ook verdedigd door de aankoopdienst van defensie. Het gebruik van zilver in al zijn vormen (ionisch, metallisch, nanoparticulair) als biocide is wel degelijk in de EU toegelaten en in België erkend. Waar echter vooralsnog geen rekening is mee gehouden is dat de toepassingen van deze technologie nooit voor mondmaskers zijn gebruikt. Ze waren vooral van toepassing bij gebruik in textiel zoals sokken of sportkledij om nare geurtjes te vermijden.

Het advies van de HGR benadrukt nu het belang van het “specifieke gebruik van mondmaskers” . De HGR wijst er dan ook op dat men daarbij rekening moet houden met de specifieke toxiciteit van de verschillende vormen van zilver (zilverionen of in nano-vorm) en de mate waarop die kunnen ingeademd worden.

Het belangrijkste aspect is veruit dat uit het advies blijkt dat “het zilver in de Avrox-maskers gebonden is in een polyanionische polymeer dat de zilver kationen bindt en geleidelijk vrijstelt”. Dat proces heet in vakjargon een  “slow release”. Eenvoudig gezegd komt dit er op neer dat de toxische deeltjes traag vrij komen.

De HGR adviseert daarom aan minister Vandenbroucke om met de nodige voorzorg om te gaan met het gebruik van deze mondmaskers. Dit “in afwachting van meer wetenschappelijke informatie omtrent de blootstelling en de blootstellingsvorm van zilver via de ademhaling en de specifieke toxicologische evaluatie van nano-zilver.

“De aanwezigheid van titaniumdioxide, een kankerverwekkende stof, kan een risico zijn bij inhalatie”

Gezien de onzekerheid over bepaalde risico’s die het gebruik ervan met zich meebrengt adviseert de HGR dat “met de huidige erkenning van deze producten voorzichtig omgegaan moet worden”. De HGR waarschuwt bovendien ook in het bijzonder voor de aanwezigheid van Titaniumdioxide. “De aanwezigheid van titaniumdioxide, “een carcinogene stof”, in het weefsel van de mondmaskers kan een risico zijn als het zou vrijkomen bij inhalatie”, klinkt het nog.

Hoewel het gaat om een geringe afgifte kan men volgens de HGR “momenteel niet wetenschappelijk vaststellen of de zeer beperkte inademing van kleine deeltjes geen risico zou inhouden”. De HGR kan daarom niet uitsluiten dat bij het gebruik van de mondmaskers Avrox “toxicologische drempelwaarden kunnen overschreden worden”. De HGR nuanceert wel dat het risico relatief is.

“Het gebruik van maskers die zouden kunnen aanleiding geven tot het inademen van titaniumdioxide is tegenaangewezen, behalve wanneer ze het enige voorhanden zijnde middel zijn om besmetting met SARS-CoV-2 te voorkomen. [… ] Alhoewel een biocide-behandeling van mondmaskers wel bepaalde voordelen heeft ter voorkoming van de groei van micro-organismen, kan de vraag gesteld worden of dergelijke behandeling wel altijd noodzakelijk is. Het is aan te raden om bij de fabricatie van mondmaskers geen textiel te gebruiken dat titaniumdioxide bevatten.”

3 miljoen maskers van Tweeds & Cottons ongebruikt in stock

Gezien de onzekerheden die bestaan en in afwachting van meer wetenschappelijke informatie omtrent de problematiek van nanopartikels en de aanwezigheid van titaniumdioxide is het, zo adviseert de HGR aan Vandenrbroucke, “momenteel niet aangewezen om de stocks van de Avrox-maskers te gebruiken“.

Nog een opmerkelijke conclusie uit het advies. De drie miljoen maskers aangekocht bij Tweeds & Cotton blijken nog ongebruikt in stock. Maar ook het gebruik daarvan raadt de HGR af, “gezien er geen informatie is omtrent hun samenstelling is het aangeraden ze voorlopig niet in gebruik te nemen en af te wachten tot na hun onderzoek.

Omwille van het feit “dat er nog heel wat onzekerheid is omtrent het veilig gebruik zouden de resterende maskers die zich nog bevinden in de apotheken eventueel on hold kunnen gezet worden in afwachting van verdere informatie“.

In een reactie laat minister Vandenbroucke via zijn woordvoerder weten dat hij gevraagd heeft aan Sciensano het onderzoekswerk en de studie verder te zetten. In afwachting raadt de regering dus aan voorlopig geen gebruik te maken van de ‘gratis’ stoffen mondmaskers. Ter herinnering. De regering betaalde in totaal zo’n slordige 37,5 miljoen euro voor de aankoop van in totaal 18 miljoen stuks.

PAL Nieuwsbrief

schrijf je gratis in

Blijf op de hoogte met onze dagelijkse nieuwsbrief




Kristof Luypaert (1976) is criminoloog (UGent). Als ex-politiecommissaris en onderzoeksjournalist volgt hij de thema's justitie, politie, misdaad en criminaliteit op de voet. Ook het leven in en rond de Wetstraat kent nog weinig geheimen voor hem.

Plaats een reactie

Delen