Verkiezingen in Catalonië: in de schaduw van het referendum

Voor het eerst sinds 2017, het jaar van het referendum in een lange politieke strijd, kunnen de Catalanen naar de stembus. De huidige peilingen tonen een nipte overwinning voor de separatisten, al is het onduidelijk in hoeverre die peilingen kloppen.

2017 was een bewogen jaar voor Spanje en Catalonië. Catalonië organiseerde namelijk een referendum voor de onafhankelijkheid en het resultaat was duidelijk: “si!” Toch wordt die uitslag betwist. Slechts 42% van de stemgerechtigden kwamen opdagen, hoewel 90% van hen voor de onafhankelijkheid stemden.

Referendum “onwettig”, politici opgesloten

De onafhankelijkheid heeft Catalonië niet gekregen. Het was het begin van een lange strijd tussen de separatisten en Madrid. Zo werden meerdere Catalaanse separatisten beschuldigd van misbruik van overheidsgeld, werd het referendum onwettig verklaard en belandden vele pro-Catalaanse politici in de gevangenis.

Die gebeurtenissen overschaduwen de Catalaanse verkiezingen enorm. Blijft de onafhankelijkheidsstrijd doorgaan, of waait er binnenkort een nieuwe, unitaire wind in Catalonië? Als we de peilingen mogen geloven, blijven de separatisten aan de macht. De grootste tegenstander van de separatisten is socialist Salvador Illa. Hij nam in het midden van de coronacrisis ontslag als minister van Volksgezondheid om de socialisten in Catalonië te leiden.

Catalaanse onafhankelijkheid: een twistappel der tweedracht

De laatste verkiezingen in december 2017, twee maanden na het onafhankelijkheidsreferendum, waren ook een nipte overwinning voor de separatisten. De machtsverhouding is zeer verdeeld. Ongeveer de helft van de Catalanen is voor onafhankelijkheid en ongeveer de helft is tegen. Het referendum, waar 90% voor stemden maar waar 42% kwam opdagen, is daar een illustratie van. Dat neemt niet weg dat in 2013 1,6 miljoen Catalanen een menselijke ketting vormden die begon aan de Franse grens en eindigde aan de grens met de autonome gemeenschap Valencia in het zuiden.

Verzoening en harde, vuile politieke spelletjes   

Hoewel de separatistische meerderheidspositie dus bedreigd wordt door een nieuwe socialistische meerderheid, lijkt een unitaire overwinning voorlopig enkel nog een Spaanse droom. Salvador Illa wil echter dat Catalonië een tijdperk van verzoening ingaat en het tijdperk van de onafhankelijkheidsstrijd afsluit. Voor hem is een versplinterd Spanje een verzwakt Spanje.

De verkiezingscampagne was ook zeer hard. Kandidaten hebben elkaar zo bijvoorbeeld uitgescholden voor terrorist en fascist. De links-seperatistische Aragones (ERC) vergeleek socialist Illa met Trump. Het rechts-liberale en unionistische Ciudadanos vergeleek de separatisten met de bestormers van het Capitool. De rechts-radicale en unionistische partij Vox werd in Vic bekogeld met eieren, bierblikjes en meelbommen. Ten slotte wordt ex-federaal gezondheidsminister Illa verweten dat hij de coronacrisis totaal verkeerd aangepakt heeft. Spanje is dan ook één van de zwaarst getroffen landen van Europa.