De asielcrisis zorgde niet alleen voor een zeer grote instroom van grotendeels alleenstaande mannen. Ook het aantal niet-begeleide minderjarige vreemdelingen is fors toegenomen. De N-VA fractie in de Kamer vraagt nu opnieuw met spoed de behandeling van een wetsvoorstel dat ‘leeftijdsfraudeurs’ zelf laat opdraaien voor de medische kosten.
In 2014 registreerde de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) 804 asielaanvragen van personen die bij hun aanvraag zeiden minderjarig te zijn. In 2015 verviervoudigde dat aantal en zijn 3.919 asielaanvragen ingediend door personen die beweerden niet-begeleide minderjarige vreemdelingen te zijn (NBMV). Gemiddeld blijken daarbij ruim 7 op 10 van de van leeftijdsfraude verdachte asielzoekers ook effectief te hebben gelogen over hun leeftijd.
Bij twijfel over de leeftijd van een vreemdeling geeft een medisch onderzoek uitsluitsel over de leeftijd van de betrokkene. De kosten van zo’n onderzoeken bedragen zo’n 200 tot 300 euro per test. Dat medisch onderzoek bestaat uit een zogenaamde ‘botscan’. Die bestaat uit drie radiografieën van pols, sleutelbeen en gebit. In geval van twijfel neemt men de laagste leeftijd aan.
Vandaag zijn de kosten van dat onderzoek volledig voor rekening van de overheid die het onderzoek gevraagd heeft. Dat is meestal de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) en de dienst Voogdij van de Federale Overheidsdienst Justitie. Hoe dan ook, de belastingbetaler draait op voor de kosten.
Bij ruim zeven op tien van de controles blijkt effectief sprake van leeftijdsfraude
Tussen januari en november 2015 gebeurden er 1.216 medische tests omwille van twijfel over de werkelijke leeftijd van de NBMV. Uit die tests bleek dat in bijna 75%, van de gevallen sprake was van ‘leeftijdsfraude’. In 2015 kwam dat neer op een kostprijs voor de staat van tussen de 178.800 en 268.200 euro.
De reden waarom men over de leeftijd liegt is eenvoudig. Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen hebben recht op een ander opvangtraject dan meerderjarige asielzoekers. Ze krijgen onder andere een voogd, persoonlijke psychosociale en medische begeleiding in meer gunstige omstandigheden. Door de grote toename van het aantal asielzoekers in deze doelgroep, dreigen capaciteitsproblemen in de aparte opvangstructuren te ontstaan. Ook de kost loopt natuurlijk op.
De financiële en humanitaire consequenties van frauduleuze verklaringen vragen om een structurele oplossing vindt de N-VA. Daarom dienden Kamerleden Theo Francken, Darya Safai, Christoph D’Haese, Yoleen Van Camp en Koen Metsu een wetsvoorstel in waardoor de overheid de kosten van die tests kan verhalen op de ‘leeftijdsfraudeurs’.
“We hopen minstens dat er een ontradend effect ontstaat door het verhalen van de kosten van het medisch onderzoek op de leeftijdsfraudeurs, wanneer blijkt dat ze meerderjarig zijn”, legt Theo Francken uit. “En ook al beseffen we dat niet in alle gevallen de kosten zullen kunnen gerecupereerd worden gaat het ons vooral om het principe”, besluit hij.
Minder onderzoeken omwille van corona
De overheid schiet het bedrag voor, maar zal achteraf de kosten kunnen verhalen op de meerderjarige vreemdeling. De rekening kan enkel worden verstuurd nadat de leeftijd onbetwistbaar vaststaat. Indien de vreemdeling niet spontaan betaalt vordert de Algemene Administratie van de Inning en de Invordering de kosten terug. Op deze wijze kan de overheid de kosten recupereren van het medisch onderzoek van ‘leeftijdsfraudeurs’.
In een parlementaire vraag aan Minister van Justitie Van Quickenborne wijst N-VA Kamerlid Darya Safai erop dat door corona de botscans op minderjarig verklaarde asielzoekers vandaag tot een minimum beperkt zijn. “De kans bestaat dus dat sommige verzoekers/asielzoekers nooit een botscan zullen ondergaan en als minderjarigen worden behandeld tijdens de asielprocedure en erna”, meent Safai.
“Dat er niet of nauwelijks botscans worden uitgevoerd momenteel en er dus allicht een groep meerderjarige verzoekers onterecht als minderjarigen worden beschouwd en ook terechtkomen in opvangstructuren die specifiek bedoeld zijn voor niet-begeleide minderjarigen, vind ik een zorgwekkende zaak”, zegt ze.
Daarom vroeg ze aan Van Quickenborne of hij eventueel post factum controles zal laten uitvoeren. Safai vroeg ook een overzicht van het aantal beslissingen over de leeftijdsbepaling en het aantal uitgevoerde botscans op minderjarig verklaarde asielzoekers sinds het begin van de coronacrisis tot op heden. Die gegevens kan u consulteren in de tabellen hieronder.
Minister Van Quickenborne erkent probleem
Van Quickenborne geeft toe dat de dienst Voogdij moeilijkheden ondervond als gevolg van de gezondheidscrisis, maar stelt dat deze desondanks “alle personen bleef identificeren die verklaarden een niet begeleide minderjarigen vreemdeling te zijn”.
Uit zijn antwoord blijkt tevens dat tussen half maart en eind april nauwelijks leeftijdstesten zijn uitgevoerd omdat de ziekenhuizen hun diensten hadden verminderd. Pas vanaf de maand mei kon dit opnieuw plaatsvinden, maar “volgens een zeer strikt protocol”. De daling van het absolute aantal ‘eerste signalementen’ in 2020 is vanzelfsprekend te wijten aan de coronacrisis.
“Vanaf de maand mei heeft de dienst het aantal testen geleidelijk aan opgevoerd, afhankelijk van het aantal beschikbare ziekenhuizen en het maximum aantal
jongeren dat per keer op test kon gaan. De dienst heeft te allen tijde de strikte gezondheidsregels toegepast. De vertraging was weggewerkt in augustus”, zegt Van Quickenborne.
