Tijdens welke oorlog doorstond Robert Baden-Powell (stichter van de scouts) een belegering van ruim een half jaar? En diende Mahatma Ghandhi als brancardier? Tip: tijdens dezelfde campagne ontsnapte ene Winston Churchill er als krijgsgevangene. Het antwoord is telkens: de Tweede Boerenoorlog die Zuid-Afrika tussen 1899 en 1902 in de greep hield.
Ten gevolge van de Napoleontische oorlogen legde Groot-Brittannië zijn hand op de Nederlandse Kaapkolonie en later ook op Natal. De vele Boeren die hiermee niet akkoord gingen, organiseerden de “Grote Trek” noordwaarts naar Transvaal en Oranje-Vrijstaat. Maar de geeuwhonger van Albion bleek onstilbaar. Vanaf het einde van de 19de eeuw aasde het op de twee Boerenrepublieken omwille van hun strategische ligging en de goudmijnen. Het Britse imperialisme had nauwelijks nood aan een aanleiding om te pakken wat het begeerde.
Doorheen de jaren bouwde de Nederlandse uitgeverij Aspekt een fraaie bibliotheek uit inzake militaire geschiedenis. Om dit stukje vaderlandse geschiedenis te documenteren, deed het beroep op dr. Kees Schulten, destijds hoofd Militaire Geschiedenis bij de Nederlandse Landmacht. Vreemd dat juist met een dergelijke auteur de nodige kaarten ontbreken die de veldslagen en militaire campagnes aanschouwelijker kunnen maken.
Toen de Boeren in Transvaal en Oranje-Vrijstaat zich verzetten tegen de annexatie door Londen, hoopten ze op militaire bijval van Boeren in de Kaap en Natal, en politieke steun vanuit Europa. Het eerste bleef eerder beperkt, het tweede was zelfs onbestaande. De hoofdsteden op het Europese vasteland supporterden wel voor de Afrikaners in de strijd tegen de Britse Goliath. Maar het was zelf te bevreesd voor de maritieme grootmacht om concreet hulp te bieden. De Duitse, Franse en Nederlandse media berichtten nochtans gecharmeerd over de bebaarde Boer te paard.
Guerrilla
Tegelijk hoopten presidenten Paul Kruger en Martinus Steyn het Britse leger via guerrilla zo af te matten dat het ontmoedigd en financieel uitgeput de strijd zou opgeven. Een onderschatting van de imperiale agressie en koppigheid. Het Britse leger was zelfs niet te beroerd vrouwen en kinderen van Boeren via open wagons in ellendige omstandigheden te transporteren. Nog beruchter zijn de concentratiekampen waarin duizenden Afrikaners omkwamen. De harde Britse repressie was het antwoord op vaak onschuldige sabotage van spoor- en telefoonlijnen door commando’s Boeren. Het is in deze ongelijke, maar moedige strijd dat figuren als Christaan De Wet en Koos De La Rey naam maakten. Laatstgenoemde verzetsheld kwam enkele jaren geleden terug in de belangstelling toen de Zuid-Afrikaanse zanger Bok Van Blerk een lied aan hem opdroeg.
Als academicus schuwt Schulten niet om bepaalde overleveringen te toetsen aan de realiteit. Hij belicht het moreel van de Boeren dat snel zakte na het uitrollen van het enorme Britse militaire apparaat, en hun gebrekkige uitrusting. Hij is bovendien kritisch voor de “bittereinders”, die via guerrilla-acties de oorlog bleven rekken. De auteur heeft natuurlijk het voordeel om ruim een eeuw later terug te kijken op het gebeuren. Anderhalf decennium later rommelde het dit keer in de achtertuin van Groot-Brittannië zelf. De Ieren koppelden dezelfde energie aan gebrekkige uitrusting. Maar zij wisten wel hun doel te bereiken.
Kees Schulten, “Buigen of barsten – De Tweede Boerenoorlog (1899-1902)” Aspekt, 2020
220 bladzijden 19,95 euro ISBN 9789463387941
Het Britse leger was zelfs niet te beroerd vrouwen en kinderen van Boeren via open wagons in ellendige omstandigheden te transporteren. Nog beruchter zijn de concentratiekampen waarin duizenden Afrikaners omkwamen. Einde citaat. Vervang de termen “Brits leger” en “duizenden Afrikaners” door “Waffen SS”” en “Joden” en de concentratiekampen zouden kunnen geassimileerd worden met uitroeiingskampen. Sta mij toe de Britten minstens te verdenken van etnische zuiveringen.