Religieuze teksten die geweld legitimeren, versterken steun voor dodelijk geweld

Religieuze teksten die geweld legitimeren, versterken de steun voor dodelijk geweld jegens geloofsvijanden. Dat blijkt uit onderzoek van Ruud Koopmans en Eylem Kanol van het Berlijnse onderzoeksinstituut voor de sociale wetenschappen WZB. Daders van extremistisch geweld citeren vaak verzen die geweld tegen vijanden van het geloof goedkeuren of zelfs voorschrijven.

In samenwerking met de politieke wetenschapper Dietlind Stolle hebben Ruud Koopmans en Eylem Kanol een experimentele studie uitgevoerd. Daarbij vroegen ze aan 8.000 christenen, moslims en joden uit zeven landen (Duitsland, de Verenigde Staten, Cyprus, Libanon, Israel, Palestina en Kenia) of ze dodelijk geweld jegens geloofsvijanden gerechtvaardigd vinden of niet. Aan de ene helft van de respondenten werd de vraag abrupt gesteld. De andere helft kreeg eerst een citaat uit de Bijbel, Koran of Thora voorgelegd, waarin geweld tegen vermeende geloofsvijanden goedgekeurd wordt.

De resultaten tonen aan dat, bij een verwijzing naar verzen die geweld legitimeren, de ondersteuning voor dodelijk geweld significant stijgt. Dit effect is bij joden en christenen minder sterk aanwezig dan bij moslims. Over de zeven landen heen steunt 9 procent van de christelijke gelovigen geweld zonder context. Na het lezen van een citaat is dat 12 procent. Bij de joodse gelovigen is dat respectievelijk 3 en 7 procent. 29 procent van de moslims steunt gewelddaden tegen geloofsvijanden zonder context. Als ze eerst een citaat uit de Koran lezen, is dat 47 procent.

(Lees verder onder de tweet.)

Religieus extremisme

De belangrijkste verklaring voor het verschil tussen de drie religies is volgens de onderzoekers het grotere aandeel moslims dat een fundamentalistische geloofsopvatting aanhangt. Kenmerkend voor fundamentalistische gelovigen is de letterlijke interpretatie van hun schriftuur. Daardoor zijn zij ontvankelijker voor pogingen om geweld te legitimeren door te verwijzen naar religieuze geschriften.

De resultaten zijn belangrijk voor de bestrijding van religieus extremisme. “Religieuze oorzaken en motivaties moeten ernstig genomen worden. Geweld mag niet enkel tot sociaal-economische en psychologische oorzaken gereduceerd worden”, zegt Ruud Koopmans, directeur van het WZB. Religieuze leiders en verenigingen moeten fundamentalistische geloofsopvattingen actief bestrijden en aan een interpretatie onderwerpen, die de historische en maatschappelijke context in rekening neemt.