Het onuitwisbare verleden

Het zal voor de oplettende lezer wel duidelijk zijn dat ik wel in de wetenschappelijke aspecten van Darwins evolutieleer geloof – het bewijsmateriaal is overweldigend – maar dat ik geen sociaal darwinist ben en natuurlijk ook niet geloof dat Darwin heeft bewezen “dat God niet bestaat”. Hoogstens dat de klassieke bijbelinterpretatie grondig herzien moest worden. Ik ben een christen, al is mijn christendom sterk beïnvloed door het joodse mysticisme. Maar een dieper inzicht in de evolutie van de mens helpt ons wel om menselijk gedrag, zowel individueel als collectief, beter te begrijpen.

Als dat u interesseert, lees dan Robert Audrey. Of “De bril van Darwin”, van Mark Nelissen. Een atheïstische darwinist, maar geen fanaticus zoals Richard Dawkins, die een soort seculiere zeloot is. De darwinistische mechanismen van “survival of the fittest”, seksuele selectie, optimalisering van het voortplantingssucces… bieden ons een beter inzicht in de menselijke gedragingen, zeker als ze gekoppeld worden aan de bevindingen van de moderne genetica. Maar ze zijn onbruikbaar en zelfs gevaarlijk als we ze als richtlijnen gaan gebruiken voor wat ethisch gezien goed is. Dan barst de sociaal-darwinistische hel pas echt los. Marx dacht dat samenlevingen, ethiek, religies en maatschappelijke hiërarchieën en conventies geconstrueerd waren, zoals gebouwen of machines, en daarbij ook nog eens door geconstrueerd door ingenieurs die alleen maar de snode bedoeling hadden, de onderdrukking van de “proletariërs” door de “kapitalisten” te bestendigen. Dat is een grotesk, idioot idee, dat aan de oorsprong ligt van het huidige gevaarlijke en destructieve geloof in de “maakbaarheid van de mens”, dat nog steeds een progressief stokpaardje is.

De organische groei van de menselijke samenlevingen

Menselijke samenlevingen zijn organisch gegroeid, eerst als wouden, daarna als akkers en tuinen, die steeds meer geordend en gecultiveerd werden. Ze hebben niet alleen stenen fundamenten, maar ook heel, heel diepe levende wortels die honderdduizenden jaren teruggaan in de wordingsgeschiedenis van de mens en cultureel-religieuze wortels, die recenter zijn, maar toch ook duizenden jaren teruggaan. Een gebouw kan afgebroken en heropgericht worden. Een boom met diepe wortels niet. Die sterft als men hem omhakt. Men kan revoluties maken om tirannen te doden, bezetters te verdrijven, grondgrondbezit te verdelen of andere groepen de leiding van een land te laten overnemen. Dat daarbij geweld gebruikt moet worden, is soms een noodzakelijk kwaad. Maar geen enkele revolutie heeft ooit een “nieuwe mens” gemaakt en het is juist die gevaarlijke illusie die het marxisme ons voorspiegelt.

Al die marxistische revoluties van de negentiende en de twintigste eeuw zijn daar nooit zelfs maar bij benadering in geslaagd. Evenmin als de pre-marxistisceh Franse Revolutie in de achttiende eeuw. Ze hebben alleen heel veel “oude mensen” vermoord. Maar de “nieuwe, socialistische sovjetmens”, bevrijd van het verleden, is er nooit gekomen. Het aards paradijs is voorgoed verloren. Dat is tenminste één van de wijze lessen die we uit het genesisverhaal kunnen trekken. De marxisten die ons een socialistisch paradijs beloven, spiegelen ons een betoverende en gevaarlijke illusie voor. Wie denkt dat hij heel de mensheid in zo’n paradijs kan binnenleiden, zal natuurlijk geen probleem maken van het vermoorden van een paar miljoen, of een paar tientallen miljoenen mensen. Als men daarmee heel de mensheid kan redden, dan is dat een gering offer, nietwaar? Maar dat kan nu eenmaal niet. Het paradijs is niet van deze wereld.

De primitieve mens zal nooit verdwijnen

De oude mens kan nieuwe ideeën ontwikkelen, hij kan betere wetten maken en betere heersers kiezen. Er is echt wel vooruitgang mogelijk. Maar hij kan nooit de drie miljoen jaar oude wortels doorsnijden die hem verbinden met de eerste Australopithecus, die een vuistbijl maakte om op jacht te gaan en oorlog te voeren tegen andere stammen. Die zit in onze genen. We zijn niet zijn slaaf en niet zijn gevangene. We zijn niet gedoemd zijn fouten te herhalen. We kunnen een hoger plan bereiken. Beschaafde religies – er zijn er ook andere! – en hogere culturen zijn erop gericht om die primitieve mens in onszelf in toom te houden, zonder hem te doden. Want dan sterven we zelf ook. Dat lukt soms een hele tijd. Maar denkt eraan dat de primitieve mens nooit zal verdwijnen. Hij zit drie miljoen jaar diep in ons. Als we daar geen rekening mee houden, als we alle religieuze en ethische en culturele verworvenheden overboord gooien, omdat ze zogezegd alleen maar “onderdrukkend”, “kapitalistisch” of “uitbuitend” zijn, dan komen niet de bevrijde, rationele mensen tevoorschijn, niet de “gelijke” nieuwe mensen waar Marx en Rousseau op hoopten, maar de Australipethicus, en hij neemt dan bloedig wraak.

Waarschijnlijk niet met een vuistbijl, maar misschien met een AK-47. Of een machete. Of met onze eigen handen, als wij in een vlaag van zinsverbijstering dingen doen waartoe we onszelf nooit in staat hadden geacht. Misschien begrepen de Russen dat in 1917 nog niet. Maar in 1937… En de Duitsers, met hun experiment met een nationale variant van socialisme, hadden het ook pas in 1945 begrepen. En als u het zelf ook nog niet gelooft, observeer dan eens mensen als zij te veel gedronken hebben, of als ze buiten zichzelf zijn van woede en er blindelings op los hakken, steken, slaan of schoppen. Als door omstandigheden de sluimerende genen weer geactiveerd worden van de jagers die allemaal samen op een mammoet inhakten. Dan kunt u de Australipethicus zien.