Cubaanse kameraden: overtollig en duur

Recent kwamen de innige betrekkingen tussen Cuba en de ANC-regering in Zuid-Afrika nogmaals in de kijker toen bleek dat Pretoria in de afgelopen jaren miljoenen had betaald voor Cubaanse technici en andere specialisten die in Zuid-Afrika zelf ook aanwezig waren.

Volgens berichten van einde mei zou de Zuid-Afrikaanse regering de voorbije 5 jaar niet minder dan 94 miljoen euro aan Cuba hebben betaald en dat voor diensten die werkloze Zuid-Afrikanen zelf hadden aangekund. Daarvan ging het grootste deel (zo’n 64,5 miljoen) naar het Thusano-project waarbij 150 Cubaanse technici militaire voertuigen in goede staat moesten houden. Dit was althans de officiële uitleg, want uit een recent parlementair bezoek aan een legerdepot bleek dat men zich vooral bezighield met het klaarmaken van die voertuigen voor de schroothoop. De zaak is daarbij des te vreemder omdat het om militair materieel ging dat in het land zelf was geproduceerd en het werk dus beter door eigen mensen werd gedaan.

Hoe dan ook, de hoge kosten zijn niet alleen te wijten aan de uitgaven voor lonen, voeding, logies e.d., maar had ook te maken met uitgaven voor transport omdat de Cubaanse ploegen om de zes maanden worden afgelost. Veel aandacht trok daarbij een vlucht in 2017 waarbij door de luchtmacht een vliegtuig werd ter beschikking werd gesteld om enkel de bagage en geschenken van een dertigtal Cubaanse werktuigkundigen naar huis te brengen. Intussen worden wel de defensie-uitgaven verminderd (dit jaar zelfs met 16 procent) en dit terwijl de jihadistische opstand in Noord-Mozambique meer en meer zorgen baart.

Geen unicum

Het leger vormt geen uitzondering. Nauwelijks was het nieuws over het Thusano-project bekend of de minister van Menselijke Nederzettingen, Water en Sanitair, Lindiwe Sisulu, maakte bekend dat ze 3,8 miljoen euro opzij had gezet voor 24 Cubaanse ingenieurs die waren aangeworven om de watercrisis in Zuid-Afrika aan te pakken. Achteraf gaf ze toe ook van binnenlandse ingenieurs aanzoeken te hebben gekregen (de vakbond Solidariteit bezorgde haar zelfs een lijst met 120 namen) maar, verklaarde ze op radio 2000, deze waren blank. Intussen heeft Solidariteit de zaak voor het Hooggerechtshof in Pretoria gebracht. De zaak kwam op 1 juni voor.

Cubaanse dokters

En dan is er nog de medische sector waar 14 miljoen euro wordt besteed voor 187 Cubaanse dokters die op het platteland moeten helpen de corona-epidemie de kop in te drukken. Ook hier stelt zich de vraag waarom men geen eigen werkloos medisch personeel heeft aangesteld. Tevens kocht het leger in 2020 voor de som van 13,8 miljoen euro coronabestrijdende medicijnen in Cuba, medicijnen waarvoor nooit een bewijs van doeltreffendheid werd geleverd. Er zijn trouwens twijfels over de wettelijkheid waarmee deze transactie is gebeurd. En dan is er nog het Nelson Mandela-Fidel Castroprogramma dat in 1995 onder president Mandela startte en waarbij Zuid-Afrikaanse studenten op kosten van hun regering studies geneeskundig in Cuba konden beginnen. Een project dat in 2019-2020 minstens 12,3 miljoen euro kostte.

Men weet dat het uitzenden van dokters deel uitmaakt van de politiek van de Cubaanse regering om goodwill in het buitenland te kweken. Dat Zuid-Afrika tot de ‘bevoorrechten’ behoort is niet verwonderlijk, gelet op de nauwe banden tussen het ANC en het Castroregime, die al dateren uit de tijd van de strijd tegen de apartheid. Maar Cuba gebruikt zijn uitgezonden personeel ook om buitenlandse valuta binnen te halen. Dit personeel moet immers zo’n 10 tot 25 procent van het loon dat het overzee heeft verdiend aan de staat afstaan en volgens onbevestigde berichten komt er wel eens intimidatie aan te pas. Alleszins blijkt deze bron van inkomsten voor Cuba meer op te brengen dan de toeristische sector.