Een Vlaams-nationale meerderheid in 2024 mag niet onbenut blijven

Indien N-VA en Vlaams Belang na de verkiezingen van 2024 samen een meerderheid behalen, verhindert eigenlijk niets dat ze de Vlaamse onafhankelijkheid uitroepen. Het is volstrekte onzin dat staten hun onafhankelijkheid dienen te verwerven binnen de grondwet van de staat waarvan ze afscheiden. Maar conditio sine qua non is wel dat het autonomiestreven brede steun bij de eigen bevolking heeft, genoeg steun om de Belgische staat en zijn grondwet voortaan te negeren en de realiteit van de Vlaamse staat als verworven te beschouwen.

Bart De Wever vergelijkt dat met een Catalaans scenario. Hij heeft ongelijk. Indien de Catalanen de meerderheid vormden in Spanje, zoals de Vlamingen in België, had niets hun onafhankelijkheid kunnen tegenhouden. Vlaanderen moet het alleen genoeg willen. Nil volentibus arduum, om het met een geliefde uitdrukking van De Wever te zeggen.

Praten met Magnette of Van Grieken?

Dat laatste is het echte probleem. Op dit moment bestaat er in Vlaanderen veel te weinig steun voor het autonomiestreven (en N-VA heeft nog maar weinig gedaan om dat aan te wakkeren). We moeten dat durven toegeven. De Wever heeft tactisch gezien gelijk om van de verkiezingen geen referendum over België te maken. Het uitroepen van de onafhankelijkheid zonder daar eerst genoeg steun voor op te bouwen, zou trouwens resulteren in een beschamende flop. Dat de N-VA de voorkeur geeft aan een onderhandelde oplossing is een eerbiedwaardig standpunt. Dat ze andere methodes uitsluit of onmogelijk acht is een zwaktebod.

De Wever heeft zaterdag aangekondigd dat hij in 2024 in geen geval met het Vlaams Belang wil besturen (op Vlaams niveau), onder andere door te verwijzen naar het standpunt van het Vlaams Belang over de eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring. Maar waarom zou een Vlaams-nationale regering ook noodzakelijk tot een Catalaans scenario leiden? Denkt De Wever dat er met Van Grieken en de zijnen niet kan gepraat worden over de modaliteiten van een Vlaamse regering?

De Wever zegt dat hij liever met de PS gaat onderhandelen over een nieuwe grote staatshervorming. Die PS zegt open te staan voor een staatshervorming, echter niet in de richting van een tweedeling, maar naar een uitbouw van drie of vier volwaardige gewesten. Denkt De Wever dat hij meer kans maakt om van de PS reële stappen richting Vlaamse autonomie te krijgen – inclusief het indijken van de geldstromen – dan om bij het Vlaams Belang redelijkheid te vinden bij het vormen van een Vlaamse regering?

Hoe de N-VA zichzelf ontwapent

Het fundamentele gebrek in de redenering van De Wever is dat zijn automatische uitsluiting van het Vlaams Belang op Vlaams niveau hem elke hefboom bij de vorming van een federale regering ontzegt. Er is nu al een federale regering zonder Vlaamse meerderheid. Waarom zou die er niet gewoon opnieuw komen, wat ook het verkiezingsresultaat is in Vlaanderen? Enkel de mogelijkheid van een Vlaams-nationale Vlaamse regering kan stokken in de wielen steken. Die regering van N-VA en VB hoeft geen onafhankelijkheid uit te roepen om een levensbedreigend probleem voor België te vormen: de onvermijdelijke incidentendynamiek zou een institutionele crisis tot gevolg hebben.

Indien De Wever die mogelijkheid uitsluit, weten de andere partijen dat de N-VA weer gedoemd is om met hen in een kleurloze Vlaamse regering te stappen. Zijn partij heeft dan geen enkel breekijzer om op federaal niveau mee te doen en bovendien weinig te eisen op Vlaams niveau. De gewenning aan een federale regering zonder Vlaamse meerderheid zal niet verdwijnen wanneer de steun langs Vlaamse kant gewoon een beetje kleiner is geworden. De huidige regering heeft 12 zetels op overschot. Doe daar nog cdH en DéFI bij en je hebt een buffer van 19 zetels. Zolang de wiskunde toelaat dat tekorten in Vlaanderen worden opgevangen in Wallonië, zal er niets veranderen.

Het was Mark Grammens die destijds opmerkte dat in andere landen de gematigde autonomisten samenwerking met de radicalere partijen als stok achter de deur gebruiken om toegevingen te krijgen van de centralisten. Alleen in Vlaanderen gooien ze die stok op voorhand weg.

Het gaat over meer dan autonomie

Vriend en vijand erkennen dat Bart De Wever een extreem intelligent man is. Het is onmogelijk dat hij niet beseft dat zijn plan gebrekkig is en niet kan leiden tot het verbreken van het status quo op vlak van Vlaamse autonomie, maar ook op andere beleidsterreinen. Zo komen we bij de kern van de zaak. We gaan er te gemakkelijk van uit dat deze De Wever nog steeds gelooft in “de kracht van verandering”.

De zesvoudige voorzitter van de N-VA geeft een uitgebluste indruk, niet als intellectueel, wel als politieke voluntarist. De Wever schreef deze week een stuk voor het Nederlandse Elsevier, helemaal in zijn gekende stijl, van Romeinse keizers en Griekse filosofie naar Sneeuwwitje en de Joker uit Batman. Hij kant zich daarin tegen een samenleving zonder gedeelde identiteit, tegen cancel-cultuur en tegen postmoderne onzin en klaagt over een “Europa dat niet meer in staat is zijn eigen waarden te definiëren, laat staan te verdedigen”.  Zijn kritische analyse is terecht, zoals bijna altijd, maar hij lijkt het idee opgegeven te hebben dat daar in de praktijk iets aan kan gedaan worden, mogelijk omdat hij voelt dat hij zijn partij niet meekrijgt.

Telkens wanneer er een opiniepeiling verschijnt die een uitzicht biedt op een meerderheid van N-VA en Vlaams Belang, geeft die hoop, zei de hoofdredacteur mij deze week. Dat is niet alleen hoop op grotere Vlaamse autonomie, maar nog meer op een terugkeer van het gezond verstand bij het beleid van dit land. Dat is de hoop op een politiek die niet meer aan ‘soumission’ aan de islam doet, die zich verzet tegen de woke-waanzin die als een tsunami op ons afkomt, die redelijkheid betracht inzake klimaat- en  energiebeleid, die weerstand biedt aan de ondemocratische, supranationale besluitvorming via de EU en internationale verdragen en rechtbanken.

Klimaat, migratie en identiteit zijn dé politieke breuklijnen van de 21ste eeuw, veel meer dan economie of sociaal beleid. Op al die terreinen worden het Vlaams Belang en de N-VA meer gescheiden door stijl dan door onverzoenbare standpunten. En op al die terreinen staan de traditionele en groene partijen manifest aan de andere kant.

Een kans die je misschien maar één keer krijgt

We moeten hopen dat De Wever niet meent wat hij zegt en dat dit een tactisch manoeuvre is. De regionale verkiezingen in Frankrijk hebben geleerd dat de sympathisanten van Le Pen niet kwamen opdagen, hoogstwaarschijnlijk omdat ze niet meer geloven dat hun stem iets kan veranderen. Dat zal De Wever niet zijn ontgaan. Hij zal dan ook geen kans laten voorbijgaan om een stem op het Vlaamse Belang als een verloren stem voor te stellen.

We kunnen ook hopen dat de politieke omstandigheden De Wever zullen nopen tot een andere koers. Dat zou niet de eerste keer zijn, zoals toen hij beloofde zijn termijn als burgemeester te zullen uitdoen en die belofte introk om zich kandidaat minister-president te verklaren, tot hij daarover ook weer van mening veranderde.

Indien hij wel aan het cordon vasthoudt, is de kans groot dat de Vlaamse en federale regeringen in 2024 gewoon op dezelfde manier worden samengesteld. In het beste geval kan N-VA weer deelnemen aan de federale regering, om daar, zoals vorige keer, niets te kunnen realiseren.

Wat er ook van zij, indien de verkiezingen van 2024 een Vlaams-nationale meerderheid opleveren en dat unieke resultaat door de onwil van een van de betrokken partijen niet maximaal wordt gebruikt voor een doorbraak richting Vlaamse autonomie, op welke manier ook, zal het oordeel van de geschiedenis  ongenadig zijn.