De herdenking van 9/11 in de wondere wereld van de VRT

Een lezer van dit blad had de ombudsman van de VRT aangeschreven met de vraag waarom de openbare omroep “Allah” altijd maar vertaalt naar “God”. Strikt genomen kan dat, maar de God van het christendom is een hele andere God dan die van de islam. Het zou duidelijker zijn voor de kijkers als men zou preciseren welke God precies wordt aangeroepen op het moment dat terroristen hun bommengordel tot ontploffing brengen, met een slagersmes lukraak mensen neersteken of een vliegtuig in een wolkenkrabber vliegen.

Het duidelijke verband tussen die ene, bijzondere godsdienst en terrorisme is uiteraard net wat de VRT poogt weg te moffelen. De kijker wordt aangezet tot de idee dat de twee Goden dezelfde zijn en dat hun nochtans verschillende leren op hun aanhangers uiteindelijk hetzelfde effect hebben.

Dat ik die uitleg niet verzin, wordt bevestigd in het antwoord van de VRT-ombudsman die zegt dat het een bewuste keuze is het niet over Allah te hebben. De ombudsman voegt eraan toe:  “Overigens zijn de terreurdaden toe te schrijven aan extremisme, niet aan de islam op zich. Er zijn ook radicale christenen die in Amerika bijvoorbeeld abortusklinieken bestormen.” De enen hebben tienduizenden mensen neergestoken, doorzeefd en met explosieven uiteen gereten (minstens 167.000 doden volgens studiecentrum Fondapol), de anderen hebben een abortusdokter met rotte eieren bekogeld. Zie je? Helemaal hetzelfde…

De échte slachtoffers

In het vorige nummer hadden we aandacht voor de herdenking van de aanslagen van 9/11, 20 jaar geleden. De VRT kon die verjaardag uiteraard ook niet laten voorbijgaan. De openbare omroep heeft zoveel misverstanden recht te zetten, vooral over wie de échte daders en de échte slachtoffers zijn.

Al in het middagjournaal van 10 september zette de VRT de toon. “9/11 heeft de weg vrijgemaakt om racistisch gedrag en discriminerende houdingen van mensen op de straat, maar ook op beleidsniveau, te aanvaarden als vanzelfsprekend. Dat ondervinden wij elke dag opnieuw.” Deze woorden van klaagallochtoon Lamia Cheba openden het eerste nieuwsbericht van de VRT over de herdenking van 9/11. Daarna verscheen de titel van de reportage onderaan het beeld: “Moslims werden plots allemaal geviseerd”.

Er waren heel wat relevante invalshoeken waar de VRT voor had kunnen kiezen. De openbare omroep had het kunnen hebben over de opmars van radicale strekkingen in de islam. Ze had een overzicht kunnen brengen van de vele andere terreurdaden in het Westen in de voorbije 20 jaar. Ze had er kunnen op wijzen dat jihadistische activiteiten zijn uitgezaaid over de hele wereld en in dat verband bijvoorbeeld een reportage kunnen uitzenden over de verschrikkingen die Boko Haram aanricht in Nigeria. Ze had een interview kunnen afnemen van Florence Bergeaud-Blackler die dit jaar een boek uitbracht waarin ze Brussel beschrijft als hét toevluchtsoord van de radicale islam in Europa. We kregen niets daarvan. Moslims zijn immers de échte slachtoffers en dat zouden we geweten hebben.

“Het niet nader genoemde terrorisme dat al 33.769 aanslagen heeft gepleegd (cijfers Fondapol) zou ‘door de ontwikkeling in Afghanistan’ wel eens een 33.770^ste aanslag kunnen plannen. Zou het?”

Het échte gevaar

Op het avondjournaal van 10 september werd de klaagzang over het lot van de islamieten hernomen, deze keer omkaderd door een uitleg van VRT-journaliste Inge Vrancken. Die besteedde welgeteld 10 seconden aan een overzicht van “het  terrorisme” (zonder verdere specificatie) van de jongste 20 jaar. “Nu wordt er eigenlijk vooral gekeken naar de dreiging van rechts-extremistisch terrorisme in het Westen,” legde ze uit, “maar door ontwikkeling in Afghanistan wordt het heel belangrijk Al Qaida en IS opnieuw in de gaten te houden.”

Die grote golf van rechts-extremistisch terrorisme heb ik precies gemist. Vrancken is slim door het woord ‘dreiging’ in te lassen. Behalve een paar geïsoleerde aanvallen, waar men wel degelijk over ‘verwarde’ daders mag spreken, blijft het rechtse terrorisme maar in dat stadium van ‘dreiging’ zitten. Zelfs de (letterlijk) meest gezochte terrorist van België, Jürgen Conings, kwam nooit in de omgeving van uitvoering, blijkt nu.

Vrancken vreest dus het denkbeeldige extreemrechtse terrorisme, maar houdt toch een slag om de arm voor het gevaar van IS, Al Qaida en aanverwanten. Het niet nader genoemde terrorisme dat al 33.769 aanslagen heeft gepleegd (cijfers Fondapol) zou “door de ontwikkeling in Afghanistan” wel eens een 33.770^ste aanslag kunnen plannen. Zou het?

Het gevolg van rechts geweld

In de journaals van 11 september werd de terreuraanslag besproken op een manier die iemand die niet vertrouwd is met wat toen is gebeurd, zou laten vermoeden dat het over een natuurramp of een ongeval ging. Het was “de dag dat de hemel al bloedend naar beneden viel”, beschreef Björn Soenens poëtisch de terreurdaad. Er was (terecht) veel aandacht voor de slachtoffers, maar je kon weinig vernemen over de daders en hun religieuze motieven.

Wim De Vilder liet na het adjectief “islamitisch” voor terreurgroep Al Qaida en de taliban te gebruiken. Hij interviewde Rudi Vranckx, die even in zijn kaarten liet kijken: “Het schadelijke neveneffect is dat je door dat jihad-extremisme (“jihad-terrorisme”: de truc van Rudi om het woord “islamitisch” te vermijden in een context waar je het terrorisme niet helemaal kan veralgemenen) ook daarna een opflakkering van rechts-extremistisch geweld hebt gekregen.”  Vranckx is zo slim als zijn bijna-naamgenoot. Hij wil eigenlijk twee onvergelijkbare fenomenen op dezelfde hoogte plaatsen en dekt zijn manipulatie in door het niet letterlijk over “terrorisme”, maar over het vagere begrip “geweld” te hebben.

“Als twee krachten die mekaar voeden?”, vroeg Wim de Vilder bezorgd over de niet genoemde terroristen en de extreemrechtse geweldenaars. “Als twee krachten die mekaar voeden”, bevestigde Vranckx met ernstige blik. Ik weet niet over welke golf van rechts-extremistisch geweld De Vilder en Vranckx het precies hadden, maar die moet ernstig geweest zijn, want blijkbaar ligt daar een belangrijke reden waarom moslims zich genoopt voelden terug te slaan in New York, Boston, Orlando, Brussel, Madrid, Barcelona, Berlijn, Londen, Manchester, Parijs en honderden andere plaatsen. Je leert veel van de VRT en Rudi Vranckx.

Het échte gevaar

De VRT sloot het hoofdstuk af met een bijzondere uitzending van Terzake. We kregen geen gesprek over wat de islamitische terreur in de jongste 20 jaar heeft aangericht, maar een overzicht van wat de Amerikanen in die periode allemaal fout hebben gedaan.

Rudi Vranckx, Chams Eddine Zaougui en Olaf Koens klaagden vooral over de “war on terror” die de Amerikanen 20 jaar geleden zijn begonnen. Volgens hen misbruiken autocraten en dictators in het Midden-Oosten die om de oppositie te bestrijden en aan de macht te blijven. Annelies Beck miste de kans om hen de vraag te stellen wat in het Midden-Oosten dan wel een haalbaar alternatief is voor die regimes. Als de Arabische Lente iets heeft duidelijk gemaakt, is het wel dat dat wie geen Moebarak wil, een Morsi (van de Moslimbroederschap) krijgt.

Terzake werd afsloten met dezelfde boodschap waarmee de VRT het hele hoofdstuk was begonnen. Maryam Jamshid en imam Khalid Benhaddou mochten komen uitleggen welke negatieve impact de aanslagen wel op hun gemeenschap had. Jamshid kreeg het laatste woord: “De aanslagen van 22 maart in 2016 (in Brussel) hadden op ons een extremere impact dan 9/11, door de opkomst van rechts en extreemrechts”. Ze vertolkt daarmee perfect wat de VRT ook denkt: het ergste aan islamitisch terrorisme is de winst van rechtse strekkingen en partijen.