Nieuwe rubriek: instrumenten voor inzicht
We stellen u onze nieuwe rubriek voor. Over begrippen die u misschien niet kent, maar die u kunnen boeien of helpen. Het zijn wetten, wetmatigheden, wijsheden, inzichten, meestal van eerder moderne oorsprong en die via het internet opgang maken. Ze zijn meestal genoemd naar de persoon die het idee eerst formuleerde of, zoals vandaag, er als eerste mee geassocieerd werd.
Klinkt ingewikkeld? Dat is het niet. Het zijn gewoon werktuigen die toelaten iets anders te bekijken of beter te begrijpen. Sommige van die begrippen (de hamer van Maslov, het scheermes van Hanlon, …) zijn ook echt naar instrumenten genoemd. Ze kunnen van toepassing zijn op gebeurtenissen in het dagelijkse leven, maar ook op politieke of maatschappelijke fenomenen.
Maken die begrippen je slimmer? Een beetje misschien. Een ambachtsman die meer werktuigen heeft, kan meer, maar hij moet nog altijd de juiste kiezen en ze correct gebruiken. Wie een nagel poogt in te slaan met een schroevendraaier of probeert te verven met een truweel gaat niet ver geraken. Het is net zo met werktuigen voor een beter begrip.
In een vorig leven, als hoofd van de juridische dienst van het Vlaams Belang, werd ik regelmatig aangesproken door partijmandatarissen die boos waren over wat de media of politieke tegenstanders over hen hadden gezegd en daar graag juridische actie tegen wilden ondernemen. Ik ontmoedigde hen zoveel mogelijk en verwees graag naar het trieste verhaal van Oscar Wilde, de Britse schrijver die een onvoorzichtig proces was begonnen tegen de Markies van Queensberry.
De markies, die wist van de homoseksuele relatie van zijn zoon met Wilde, had hem een “sodomiet” genoemd. Wilde nam dat niet. Het proces liep slecht af voor de schrijver. De markies werd vrijgesproken nadat hij kon bewijzen dat Wilde wel degelijk homo was. Zijn bewijsmateriaal werd daarna door Scotland Yard gebruikt om een strafproces tegen Wilde te starten. Homoseksualiteit was toen nog strafbaar. Wilde werd zelf veroordeeld, vloog twee jaar de gevangenis in en kwam dat nooit te boven.
Zo tragisch liep het niet af voor actrice Barbara Streisand, maar ook zij kreeg spijt van het proces dat ze in 2003 had ingespannen. Op het internet had iemand een luchtfoto geplaatst van haar villa in Malibu. Streisand vond dat dit haar privacy schond en trok naar de rechtbank. De aandacht van de media voor de zaak zorgde ervoor dat de foto, die voorheen maar door weinigen was opgemerkt, massaal werd verspreid op het internet. Iedereen wist nu waar de actrice woonde.
Het “Streisandeffect” is sindsdien een begrip geworden. Het verwijst naar pogingen om informatie te onderdrukken die uiteindelijk het omgekeerde effect hebben.
Zangeres Beyonce bleek niets geleerd te hebben van Streisand. Toen ze in 2013 probeerde om weinig vleiende foto’s van haar van het internet te halen, werden ze pas massaal gedeeld. Ook acteur Johnny Depp moet nu het proces betreuren dat hij vorig jaar inspande tegen The Sun, dat hem een “wife beater” had genoemd. Hij verloor, zijn reputatie is naar de vaantjes en hij krijgt geen filmrollen meer.
Wilde, Streisand, Beyonce en Depp hadden hun vergissing kunnen vermijden als ze een oude, Vlaamse wijsheid hadden gekend: als je geschoren wordt, moet je stil zitten.
