Nederland: nieuw ‘inclusief’ spelalfabet moet breken met oud ‘witte mannennamen’ spelalfabet

Nederland heeft een nieuw ‘inclusief’ spelalfabet. Journaliste Jill Mathon en fotografe Désire van den Berg werkten samen met een feministisch collectief en een professor naamkunde om het oud spelalfabet vol met ‘witte mannennamen’ aan te passen. “De wereld draait om iedereen“, zo klinkt het.

Het officiële spelalfabet wordt nog maar zelden gebruikt. Toch dient het volgens Jill en Désire ook een afspiegeling van onze samenleving te vormen. Het spelalfabet bestaat uit 26 namen die elk één letter van het alfabet moeten vertegenwoordigen. Sinds het ontstaan ervan komen er twee vrouwennamen, Maria en Xantippe, in voor.

“Wittemannennorm” in de maatschappij

Volgens Mathon duidt dat op een “wittemannennorm” in onze huidige samenleving. “De andere 24 namen zijn ouderwetse ­mannennamen. Daarmee bevestigen we niet alleen de wittemannennorm, zoals we continu doen in onze samen­leving, maar reproduceren we deze ook continu”, zo klinkt het. Ze vindt dat die ‘norm’ in taal zal leiden tot heel wat mensen die zich vergeten voelen of zich niet kunnen vinden in de huidige representatie van het spelalfabet. “Een wittemannennorm in de alledaagse taal doet ons geloven dat de wereld draait om witte mannen. En dat is natuurlijk niet zo. De wereld draait om iedereen”, zo voegt ze toe.

Nieuwe taal, nieuwe gezichten

Mathon zocht ondersteuning bij fotografe Désire van den Berg. Zo wil ze aan het nieuw alfabet met nieuwe namen, ook ‘nieuwe gezichten’ geven. “We wilden ervoor zorgen dat heel Nederland zich herkent in het nieuwe alfabet”, samen met van den Berg trok ze ook naar een hoogleraar naamkunde. Gerrit Bloothooft voorzag de twee met een lijst waarop de meest voorkomende voornamen vermeld werden, van iedereen die na 1971 naar Nederland trok. “We hadden eerst een lijst met alleen de ­populairste ­namen van de mensen die in Nederland geboren zijn. Maar dat is niet oké, dachten we gaandeweg. Er zijn zo veel mensen die niet in dit land zijn geboren, maar hier wel wonen en ook ­Nederlands zijn”, aldus de journaliste.

Van den Berg voorzag voor het project portretfoto’s van mensen wiens naam, veelal van niet-Nederlandse origine, in de nieuwe lijst voorkomt.

Samenwerking met feministisch collectief

De twee gingen ook in zee met ‘De Bovengrondse’; een feministisch platform. Volgens Mathon was de samenwerking vruchtvol en daarnaast zorgde het collectief voor de nodige werkdruk en financiële middelen om het project te realiseren. “Anders hadden we het laten wegzakke, vrees ik. Je kunt wel creatief zijn en denken bedenken, maar je hebt ook geld nodig, om modellen een vergoeding te geven en licht te huren”

De twee vrouwen geven aan dat het platform graag had gehad dat het team achter het project ook meer ‘inclusief’ was geweest, toch hebben ze regelmatig de vinger aan de pols gehouden bij ‘mensen van kleur’, zo benadrukken ze. “We vinden het ook belangrijk dat het team achter een project inclusief is. Toch was bijna iedereen achter de schermen wit. We hebben wel regelmatig ­gecheckt bij mensen van kleur of we niets over het hoofd zagen”, aldus Mathon.

“Privilege inzetten”

Dat het team achter het project weinig divers was, is volgens de vrouwen ook te wijten aan de aard van het ‘probleem’. Zo vinden ze dat de ‘oude wittemannennamen’-lijst een probleem is dat gecreëerd is door ‘witte mensen’ en dat ‘mensen van kleur’ hun eigen middelen en tijd niet moet inzetten om het probleem aan te pakken.

De dames vonden het daarom hun taak als ‘witte Hollandse vrouwen’ om hun eigen ‘privilege’ in te zetten en het probleem maatschappelijk aan te kaarten. “Wij zijn twee witte Hollandse vrouwen die dit probleem aankaarten. Daar kun je wat van vinden en daar hebben we over nagedacht. Maar we hebben geen geld om dit project te financieren. Alles is gedaan door vrijwilligers en nul budget. Moet ik dan mensen van kleur vragen mee te helpen met het oplossen van een probleem dat gecreëerd is door witte mensen, zonder ze te betalen? Nee, laat ons dan maar ons privilege inzetten om dit probleem aan te ­kaarten”, zo vervolgen ze finaal.

“Genderoverstijgende namen”

De lijst die ze van Bloothooft kregen, hebben de initiatiefnemers vervolgens nog verder aangepast. Zodoende werd er meer rekening gehouden met de verhouding tussen mannen- en vrouwennamen en ook het ‘genderoverstijgende’ aspect van bepaalde namen werd mee in afweging genomen.

Zodoende hebben ze een ‘inclusief en gendergelijkwaardig’ spelaflabet kunnen ontwikkelen met 14 mannen- en 14 vrouwennamen. De namen Bo, Guus en Ali zijn de genderoverstijgende toevoegingen die volgens de vrouwen niet specifiek mannelijk of vrouwelijk moeten zijn.

“Ik word hier zo moe van”

Het nieuwe ‘inclusieve’ alfabet wordt niet echt enthousiast opgewacht. Zo uitte JA21-fractievoorzitter Joost Eerdmans al zijn bedenkingen tijdens een uitzending van ‘Goeiemorgen Nederland’ op NPO 1. “Ik verzin aan de telefoon, als mensen mij vragen om mijn naam te spellen of iets dergelijks, eigenlijk ter plekke de afkortingen. Dan denk ik: gaan we mensen dit nu serieus opleggen met een comité? Niemand weet dit meer”, aldus Eerdmans. “Ik word hier moe van. Niet alleen vanwege de woke-gedachte, maar ook überhaupt het idee dat je daarmee de mensen een plezier mee doet”, zo sluit hij af.