Demir voorziet bijna 2.000 extra plaatsen voor werkstraffen

Steeds meer rechters grijpen steeds vaker terug naar werkstraffen om criminelen te doen boeten voor hun daden. Zo sprak men vorig jaar in totaal 3.851 werkstraffen uit. Dat aantal werd dit jaar reeds in oktober met 1.000 uitgesproken straffen overschreden. Samen met de coronacrisis en de bijhorende veiligheidsmaatregelen die daarmee gepaard gingen, zet dat het aantal plaatsen waar nog effectief werkstraffen kunnen worden uitgevoerd stevig onder druk. Daarom voorziet Vlaams minister van Justitie en Handhaving nu met 1.900 extra plaatsen waar werkgestraften hun strafuren kunnen uitvoeren. “Mensen die een werkstraf krijgen opgelegd, moeten die ook snel kunnen uitvoeren. Hoewel wij als Vlaamse Regering niet bepalen wanneer iemand een werkstraf krijgt of niet, nemen we wél onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er geen gevoel van straffeloosheid ontstaat”, reageert Demir.

Demir nam eind 2019 de bevoegdheid werkstraffen van haar voorganger. Ook toen al was er sprake van een wachttijd vooraleer werkgestraften aan de slag konden. Enkele maanden later brak de coronacrisis uit, wat een enorme impact had op de uitvoering van de werkstraffen in Vlaanderen. De strenge maatregelen zorgden er voor dat verschillende organisaties de deuren moesten sluiten. En de organisaties die nog open waren moesten opereren onder stevige veiligheidsmaatregelen waardoor lopende werkstraffen tijdelijk niet verder konden uitgevoerd worden. Ook nieuwe werkgestraften konden niet snel genoeg starten. Tijdens de eerste lockdown konden slechts 3 procent van de werkstraffen doorgaan.

Inhaalbeweging ingezet

Om die toenemende druk op te vangen nam Demir vorig jaar al verschillende initiatieven om alternatieve plaatsen voor werkgestraften te creëren. Zo werden extra plaatsen gerealiseerd bij de dienst ‘samen werken’ van de stad Antwerpen, onder meer om herstellingen uit te voeren op het openbaar domein en zwerfvuil op te rapen, maar werden werkgestraften ook ingeschakeld om bomen te planten. De inhaalbeweging werd dus al ingezet.

Er komt echter een nog grotere druk door een nieuwe trend in gerechtelijke beslissingen. Rechters zien namelijk steeds meer heil in werkstraffen als alternatieve straf voor overtreders. Tot juni dit jaar kregen de justitiehuizen al bijna evenveel nieuwe werkgestraften binnen als vorig jaar: vorig jaar werden er in een volledig jaar 3851 werkstraffen uitgesproken. Vandaag overstijgt men de cijfers van 2020 met meer dan 1.000 nieuwe dossiers. Ook wordt opgemerkt dat in bepaalde gerechtelijke arrondissementen veel werkstraffen werden uitgesproken voor corona overtredingen, iets wat minder het geval was in 2020. Reden te meer voor Demir om een groot aantal werkplaatsen bij te creëren.

In OVAM en Mooimakers vond Demir twee nieuwe partners die samen voor 200 extra plaatsen zorgen. Werkgestraften zullen daar ingezet worden op zwerfvuil op te rapen. Bij Natuurpunt en Natuur en Bos werden dan weer samen 540 plaatsen voorzien op het vlak van groenonderhoud en bomen planten. “Door het soort opdracht, of het nu gaat om zwerfvuil oprapen of groenonderhoud, kunnen werkgestraften iets tastbaar terugdoen voor de gemeenschap die ze eerder minder correct behandelden. Straffeloosheid wordt voorkomen en ook ons leefmilieu wint erbij”, legt de minister uit. Ook deed Demir een oproep aan lokale besturen en Vlaamse overheidsdiensten, iets wat 150 extra plaatsen heeft opgeleverd. Maar ook dierenopvangcentra, kringwinkels, vzw’s en mobiele werkvloerprojecten zorgen voor extra werkplaatsen.

Wie krijgt een werkstraf?

Een rechter kan volgens de federale wetgeving een werkstraf uitspreken voor feiten die worden bestraft met een politiestraf of een correctionele straf,  zoals verkeersdelicten, eigendomsdelicten of druggerelateerde feiten. Bepaalde zware feiten, zoals zedenfeiten, doodslag, gijzeling en terrorisme gerelateerde misdrijven zijn uitgesloten. 

Ruim een derde van de werkstraffen wordt uitgesproken voor verkeersdelicten. Verder gaat het vooral over drugsgerelateerde feiten (betrappen op het roken of verkopen van wiet, vaak bij jongeren), eigendomsdelicten (kleine diefstallen of beschadigingen), verstoring van openbare orde en delicten tegen personen (handgemeen, uitgelopen cafégevechten) en nu ook coronaovertredingen.