Het effect van Forer
“Je bent geen moeilijk persoon, maar van onrecht kan je boos worden. Je bent een onafhankelijke denker die de beweringen van anderen niet zonder bewijs aanneemt. Je bent sociaal, maar af en toe wil je eens alleen zijn om tot rust te komen. Je vindt het belangrijk dat anderen je waarderen. Mensen op wie je kan rekenen, kunnen ook steeds op jou rekenen. Je hebt de neiging te kritisch te zijn voor jezelf. Soms voel je je onzeker, ook al laat je dat niet blijken. Een recente gebeurtenis baart je zorgen.” Vind je dat die tekst jou vrij goed beschrijft? Dan onderga je het effect van Forer.
Psycholoog Bartram Forer nam een persoonlijkheidstest af van zijn studenten. Achteraf liet hij hen het resultaat lezen in een tekst vergelijkbaar aan die van hierboven. De studenten wisten het niet, maar Forer had geen enkele rekening gehouden met de test en iedereen precies dezelfde persoonsbeschrijving meegegeven. Toch gaven zijn proefpersonen die ontleding een juistheidsscore van gemiddeld 85 procent.
Barnum
Forer besefte dat het gemakkelijk is om mensen te doen instemmen met vage beschrijvingen. Iedereen is wel eens onzeker, iedereen heeft een of andere zorg en bijna iedereen vindt het fijn als hij door anderen op prijs wordt gesteld. Zolang je die algemeenheden vleiend genoeg maakt, zijn mensen bereid ze te zien als toepasselijk op zichzelf. We denken graag dat we speciaal en uniek zijn, maar helaas is dat niet het geval.
Het Forer-effect verklaart waarom mensen in horoscopen geloven en zo gemakkelijk bedot kunnen worden door handlezers, kaartleggers en parapsychologen. Het wordt ook gebruikt in reclame en marketing: de films die Netflix jou aanraadt of de muzieksuggesties van Spotify zijn heus niet zo gepersonaliseerd als je denkt.
Deze psychologische neiging wordt ook soms ‘het effect van Barnum’ genoemd. P.T. Barnum, de grote showman die van schijn en manipulatie zijn broodwinning had gemaakt, zei ooit: “Elke minuut wordt een sukkel geboren.”
