Amerika in rep en roer na lek uit Hooggerechtshof: abortuswetgeving onder vuur
Uncategorized

VS in rep en roer na lek uit Hooggerechtshof: abortuswetgeving onder vuur

Carl Deconinck

Een nooit geziene schending van de vertrouwelijkheid van het Amerikaanse Hooggerechtshof zorgt voor heel wat ophef. Een belangrijk ontwerpadvies rond de iconische zaak Roe v. Wade werd gelekt. Dat is een mijlpaalarrest uit 1973, waarin het Hooggerechtshof een oordeel uitsprak over de toenmalige abortuswetgeving in de Verenigde Staten. De opperste rechters van de VS lijken aan te geven dat de huidige regeling in strijd is met de grondwet. Politico kreeg het document in handen en publiceerde het.

In de zaak Roe v. Wade oordeelde het hof dat de meeste wetten die de praktijk van abortus verboden of hiervoor restricties oplegden ongrondwettelijk waren. Het ‘recht op abortus’ ligt namelijk besloten in het grondwettelijke ‘recht op privacy’, oordeelde het Hooggerechtshof. De toenmalige wetgeving van de verschillende staten rond abortus werd toen opgeheven. Tot op vandaag wordt het beschouwd als een van de meest controversiële uitspraken uit de geschiedenis van het Amerikaans Hooggerechtshof.

Bevoegdheid terug naar staten

Het nieuwe ontwerpadvies weerlegt nu de toenmalige redenering van het Hooggerechtshof. Het legt de bevoegdheid niet meer bij de grondwet, maar laat de vijftig staten zelf beslissen over hun abortuswetgeving: “De Grondwet verhindert de burgers van staten niet om abortus te reguleren of te verbieden. Roe en Casey hebben ons die bevoegdheid gegeven. We herroepen nu die beslissing en geven de autoriteit terug aan de mensen en hun gekozen vertegenwoordigers.” Het ontwerp is echter nog niet definitief en kan nog vervangen worden of veranderen tegen de tijd dat het Hooggerechtshof een oordeel moet vellen.

Het Amerikaans Hooggerechtshof oordeelt als opperste rechtbank onder meer over de grondwettelijkheid van wetten en rechterlijke uitspraken. De uitspraken hebben gevolgen voor de rechtsgeldigheid in het hele land. Abortus is altijd een moeilijk thema geweest in Amerika. Niet alleen ethisch: ook de juridische basis van de regeling is al langer onderwerp van een verhit debat. Veel experten vinden het slechte rechtspraak. Zelfs de zeer progressieve Ruth Bader Ginsburg, die tot aan haar overlijden in 2020 één van de negen opperrechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof was, vond de juridische uitwerking rond abortus niet goed. Toch was ze zelf een voorstander van een soepele abortuswetgeving, maar moest die wel goed geformuleerd zijn.

Al zeer verdeeld

Veel staten voerden recent veranderingen door in hun wetgeving rond abortus. In 2021 gebeurde dat in 22 staten. Bij zestien ervan ging het om verstrengingen, zes andere staten voerden versoepelingen door. Het verschil van staat tot staat is opvallend: in sommige gebieden is men restrictief, in andere extreem persmissief. In bepaalde staten, zoals North Carolina, mag er abortus uitgevoerd worden tot twintig weken na de bevruchting. In andere staten, zoals Iowa, gelden de zogenaamde ‘hartslagwetten’. Die zorgen ervoor dat abortus maar mag tot zes weken na de bevruchting, dus vanaf dat er een hartslag merkbaar is bij de foetus. Dergelijke wetten zijn zeer recent. De meest progressieve staten, waaronder New York en California, verlengden de termijn tot 24 weken na de bevruchting. In sommige gevallen mag er zelfs nog tot aan de geboorte een abortus worden uitgevoerd.

Dat alles impliceert ook ergens dat een herroeping van de wet in feite niet zoveel impact zal hebben. De progressieve Staten zullen soepel blijven of zelfs kunnen versoepelen en de conservatieve Staten zullen meer inzetten op het recht op leven. Uiteindelijk bevestigt het ontwerpadvies enkel dat de macht voornamelijk bij de staten ligt.

Politiek

De toekomst staat echter niet in steen gebeiteld. Om een meerderheidspositie te vormen, zijn er vijf soortgelijke ontwerpadviezen nodig. De rechters moeten dan onderling argumenteren en vergaderen over de inhoud ervan. Daarna komt er een stemming en schrijft men een meerderheidsstandpunt. Dan onderhandelt men over eventuele wijzigingen en veranderingen. Tegelijkertijd werkt men ook aan een afwijkend standpunt van de minderheid. Rechters kunnen dan eventueel van kamp veranderen. Door de inhoud van de gesprekken nu op de straatstenen te hebben gegooid, lijkt de persoon die lekte dus dat proces te willen hebben manipuleren. In de geschiedenis van het Hooggerechtshof is er nooit eerder sprake geweest van een dergelijk lek.

Aan conservatieve zijde vermoedt men dat het lek een politieke motivatie heeft. Binnenkort zijn het immers verkiezingen voor het Congres. Bij de Democraten staan alle indicatoren op rood. Het beleid van president Joe Biden heeft geen succes bij de kiezers. Er is hoge inflatie, de economie sputtert, Covid bleef een probleem en het buitenlands beleid is al helemaal niet om over naar huis te schrijven, volgens critici. Bovendien zakken de populariteitscijfers van de president zelf onder de bodem. Iedereen verwacht een Republikeinse overwinning. Dit ongeziene lek zou dan ook weleens bedoeld kunnen zijn om de Democratische achterban te mobiliseren en op die manier de schade te beperken. Een nog meer cynische verklaring is dat het lek kan dienen om druk op de conservatieve rechters te zetten. Die zouden misschien hun mening bijsturen indien er rellen en straatgeweld uitbreken.

PAL Nieuwsbrief

schrijf je gratis in

Blijf op de hoogte met onze dagelijkse nieuwsbrief




Carl Deconinck (°1985, Ieper) behaalde een master in Politieke Wetenschappen aan de UGent. Carl richt zich vooral op de Belgische en Amerikaanse politiek. Rum- en boekliefhebber.

Plaats een reactie

Delen