Koen Algoed (departement Financiën en Begroting) pleit voor meer verantwoordelijkheid voor gemeenschappen en gewesten

“Dat de Gewesten en Gemeenschappen (G&G) nog altijd enkele bevoegdheden moeten delen met de federale regering, maakt de zaken nodeloos ingewikkeld.” Dat schrijft Koen Algoed, secretaris-generaal van het Vlaamse departement Financiën en Begroting, in een opiniestuk in De Tijd. Hij is van mening dat er bij een volgende staatshervorming ingezet moet worden op meer gelijkvormigheid en coherentie tussen fiscale en materiële bevoegdheden.

De huidige staatsstructuur, gevormd door de chaotische opeenvolging van staatshervormingen, verhindert het voeren van een degelijk fiscaal beleid. Expert ter zake Koen Algoed stelt daarom verregaande hervormingen voor: “Een nieuwe staatshervorming moet gericht zijn op een grotere verantwoordelijkheid voor de gewesten en de gemeenschappen.”

Federale overheid op zwart zaad

Op quasi elk beleidsniveau in ons land staat men voor grote budgettaire uitdagingen. De staatsschuld blijft stijgen, Brussel kampt met financiële problemen en Wallonië is volgens experts de facto failliet. Ook de regionale verschillen zijn ontegensprekelijk groot. “Sommige deelentiteiten (met galopperende schuldniveaus) willen een zevende staatshervorming aangrijpen om een aantal facturen weer naar de federale overheid te sturen”, aldus Algoed. “Maar die federale overheid zit zelf op zwart zaad, met structurele tekorten van meer dan 3 procent van het bbp.”

Daarom moet er volgens de secretaris-generaal van het Vlaamse departement Financiën en Begroting eerder ingezet worden op een grotere responsabilisering van de G&G en op het stroomlijnen van hun bevoegdheden. Volgens hem is dat nodig om “een aantal ongerijmdheden, erfenissen van de vorige zes staatshervormingen, te beëindigen”. Momenteel hebben de G&G belangrijke bevoegdheden in handen, zonder er de juiste financiële middelen voor terug te krijgen.

Algoed neemt de dienstencheques als voorbeeld. “Elke cheque kost de betrokken overheden 15,74 euro, met 13 euro en 0,64 euro aan terugverdieneffecten voor respectievelijk de federale en de Vlaamse overheid. Te beperkte terugverdieneffecten leiden tot een ondoelmatige inzet van gewest-en gemeenschapsmiddelen.”

Grondwet slaat en zalft

In de grondwet staat een ruime fiscale autonomie voor de G&G beschreven, maar de federale overheid kan die autonomie even snel inperken. Daar moet volgens Algoed een einde aan komen. Hij lijst enkele voorbeelden op van hoe het momenteel fout loopt.

1. Oneigenlijke gewestelijke belastingen die vroeger federaal waren en zijn overgedragen aan de gewesten: de gewesten zijn bevoegd voor de heffing en de tarieven, maar niet voor de belastbare grondslag. Zo kon het kijk- en luistergeld niet worden afgeschaft. Daarom is het tarief op nul euro gezet.
2. De gemeenschappen zijn bevoegd voor de kinderbijslag, maar de fiscale aftrek voor kinderen ten laste is federaal.
3. Het federaal gunstregime voor bedrijfswagens zorgt voor meer verkeer. De milieu-impact en slijtage van het wegennet doorkruisen het Vlaams mobiliteits- en klimaatbeleid.

“Een volgende staatshervorming moet inzetten op meer gelijkvormigheid en coherentie tussen fiscale en materiële bevoegdheden”, besluit Koen Algoed. Dat zal volgens hem leiden tot beter beleid en vergevorderde fiscale autonomie voor Vlaanderen.