Wanneer u een vriend al een paar keer betrapt hebt op een leugen, is het een normale reactie alles te wantrouwen dat nog uit zijn mond komt. Sciencefictionauteur Michael Crichton stelt zich de vraag waarom we datzelfde gezond verstand niet aan de dag leggen bij berichtgeving in de kranten.
Chrichton zat op een feestje naast Nobelprijswinnaar Murray Gell-Mann. In hun gesprek stelden ze vast dat ze zich allebei ergeren aan de vele onjuistheden in de media over zaken die hun eigen vakterrein betreffen. Ze stelden dan de pertinente vraag waarom we, wanneer we de krantenbladzijde omslaan, daarna de dingen geloven die daar staan over kwesties die we minder goed beheersen. Chrichton doopte dat het ‘Gell-Mann Amnesia Effect’.
Ik heb mij die bedenking ook al gemaakt. Ik weet iets van militaire geschiedenis en heb goed gelachen met een foto die HLN had geplaatst bij het bericht dat er in de Noordzee restanten van een Amerikaanse B-17-bommenwerper waren gevonden. De foto was van een ‘Spitfire’, die niet Amerikaans is, geen bommenwerper is en hoegenaamd niet op een B-17 lijkt. Hoe kan je ervan uitgaan dat de rest van wat je leest wél juist is?
Soenens
Vorige week kon ik het ‘geheugenverlies van Gell-Mann’ ook aan het werk zien. Heel wat van mijn rechtse vrienden op Facebook, voor wie wantrouwen in de binnenlandse pers een natuurlijke reflex is, zeker wanneer het over berichtgeving in de sfeer van islam en migratie gaat, bleken helemaal mee te gaan met de sfeerschepping door de pers rond het arrest-Dobbs van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Ook zij lieten zich door Björn Soenens overtuigen dat in de VS een machtsgreep bezig is door een Hooggerechtshof vol oerconservatieve rechters.
Ik zou twee preciseringen aanbrengen bij het ‘geheugenverlieseffect van Gell-Mann’:Ten eerste, wanneer bericht wordt over een onderwerp zonder ideologische inzet, kan je ervan uitgaan dat de journalist correct poogt te informeren, maar dat luiheid en/of gebrek aan kennis meer onjuistheden voortbrengen naarmate de complexiteit van het onderwerp toeneemt.Ten tweede, wanneer bericht wordt over een onderwerp in de ideologische sfeer (klimaat, immigratie, Amerikaanse politiek, …) moet je ervan uitgaan dat alles wat je leest vertekend, onvolledig of ronduit onjuist is, tot het tegendeel is bewezen.
Onze VRT America watcher lijdt aan het Björn-Soenens amnesia effect.Als ik hem bezig hoor heb ik altijd een zak (grof) zout in de nabijheid!De vragen die hem worden gesteld door de vooringenomen nieuwsbrenger met dienst vind ik ook altijd de max!