Oekraïners worden massaal gedeporteerd

Op 16 juni keurde het Litouwse parlement unaniem een resolutie goed waarin de deportatie van meer dan een miljoen Oekraïense burgers werd veroordeeld. De tekst verwees ook naar de opeenvolgende deportatiegolven van Litouwers onder Stalin. Daarbij werden tussen 1941 en 1952 zo’n 130.000 mensen gedeporteerd naar hervestigingsgebieden in Siberië. 28.000 daarvan stierven van ontbering. Nog eens 150.000 Litouwers werden naar de Goelagarchipel gestuurd, waar het sterftecijfer veel hoger was.

Wat de Russen nu doen in Oekraïne is vergelijkbaar met de deportatie naar hervestigingsgebieden, maar niet – of nog niet? – met deportaties naar echte concentratiekampen. Het illustreert hoe dan ook de sinistere continuïteit die het regime van Poetin verbindt met het stalinisme. En die verwevenheid wordt steeds sterker. En voor wie denkt dat de waarheid alleen uit Rusland kan komen… Generaal Mizintsev verklaarde op 8 mei dat precies 1.185.791 mensen uit Oekraïne naar Rusland waren “overgebracht”.

Mizintsev werd wereldberoemd als ‘de slachter van Marioepol’. Hij voerde toen het bevel over de Russische troepen die systematische artillerie- en luchtaanvallen uitvoerden op burgerdoelen, onder andere op een theater en een hospitaal. Zo’n kroonjuweel van het Kremlin zal toch zeker geen Amerikaanse propaganda verspreiden, nietwaar?

Oude Russische praktijken

Naast de parallel met het oude Russische beleid van deportaties en ‘hervestigingen’, van zowel de tsaren als de communisten, is er ook de praktijk van de ‘filtratiekampen’ waarin gedeporteerden hardhandig worden ‘geselecteerd’, ondervraagd en soms gefolterd of vermoord. Zulke kampen werden voor het eerst door de NKVD gebruikt om Russische militairen en burgers te ondervragen die in contact waren geweest met vijandelijke troepen, bijvoorbeeld als krijgsgevangenen, omdat zij uit een omsingeling ontsnapt waren of omdat hun stad door de nazi’s was bezet. En natuurlijk vond men honderdduizenden ‘verraders’…

Tijdens de Eerste en de Tweede Tsjetsjeense oorlog werden duizenden Tsjetsjenen in zulke kampen gefolterd omdat zij misschien, heel misschien, contacten hadden met terreur- of guerrillagroepen. Nu zijn die kampen er opnieuw, en de rapporten over folteringen, onder andere met elektrische schokken, lezen als een copy-paste van de verslagen van dappere Russische (!) mensenrechtenactivisten destijds over zulke kampen in Tsjetsjenië.

Maar de beschaving heeft natuurlijk ook in Rusland niet stilgestaan: nu nemen de ondervragers niet alleen vingerafdrukken, maar ze registreren ook biometrische gegevens, ze wissen alle foto’s op alle gsm’s en ze nemen Oekraïense paspoorten in beslag.

Russificatie

Na de filtratie worden niet alle gedeporteerden even wreed behandeld. Sommigen worden met bussen vervoerd, niet in treinwagons voor gevangenen, en velen worden niet in tentenkampen ondergebracht, maar in oude flatgebouwen uit de Sovjettijd. Een grauw, onvrij bestaan, maar materieel gezien niet ondraaglijk. Het is voor de Oekraïners wél ondraaglijk dat hen goed wordt ingepeperd dat zij nu Russen zijn, voor altijd, en dat hun kinderen ook Russen zullen worden.

De bewaking is niet meer even waterdicht als in de oude USSR. Vele gedeporteerden in de hervestigingsgebieden – niet in de kampen natuurlijk – kunnen ontsnappen, dikwijls met de hulp van dappere Russen die nog niet vergiftigd zijn door Poetins haatpropaganda. Maar voor de anderen lijken de kansen op een terugkeer zeer gering. Als Rusland een normaal land was, zouden de gedeporteerden op het einde van de oorlog geruild kunnen worden voor Russische krijgsgevangenen. Maar de Russen geven geen moer om hun eigen onderdanen of om hun eigen soldaten in krijgsgevangenschap. Welke hefboom zal men ooit hebben om die gedeporteerde Oekraïners terug naar huis te brengen? Zij zullen hun vaderland misschien nooit terugzien…