België en Groot-Brittannië: meer economische gelijkenissen dan gedacht

Bij ons maken politici, opiniemakers en economen zich vrolijk over de economische crisis waarin ex-premier Liz Truss de Britten heeft gestort. En deels is dat terecht. Maar te veel leedvermaak is hier niet op zijn plaats. Want de economische situatie en het daaraan gekoppelde beleid in België lijkt meer op het Britse dan gedacht.

Om de parallellen tussen Groot-Brittannië en België goed te duiden, kan het geen kwaad om de oorzaken van de crisis over de kleine plas onder de loep te nemen en een aantal misverstanden uit de wereld te helpen. Veel, zo niet alles, is terug te brengen tot een ambitieus miljardenplan voor belastingverlagingen dat Liz Truss klaar had. Het moest de Britse economie aanzwengelen door extra consumptie en investeringen. Alleen waren er twee problemen die de kans op slagen aanzienlijk deden dalen. Ten eerste was die belastingverlaging niet gefinancierd, wat de Britse overheidsfinanciën gigantisch in het rood zou duwen. Ten tweede zou de economische vraag gestimuleerd worden, terwijl de inflatie al hoge toppen scheert. Kortom, de economie brandde en men ging olie op het vuur gooien. De vrees voor een nog hogere inflatie was terecht. Vandaar dat beleggers hun vertrouwen in de Britse economie verloren en weigerden te investeren in staatspapier. Het Britse pond zakte in elkaar en een financiële crisis was een feit. Alleen een vertrek van Truss kon de markten definitief geruststellen.

De euro

De Britse financiële crisis lijkt mijlenver verwijderd van de Belgische situatie, ook al bevinden de overheidsfinanciën zich in de gevarenzone met een tekort van 33 miljard euro en met overheidsuitgaven die vlot boven de 55 procent van het bbp gaan. Maar hier is geen sprake van kapitaalvlucht en wantrouwen door de financiële markten.

De verklaring is de euro. Marc De Vos van de denktank Itinera was daarover in Terzake vorige week zeer duidelijk: de Belgische budgettaire toestand is vergelijkbaar met de Britse, maar de beleggers gaan ervan uit dat de andere eurolanden als een soort van reddingsboei voor België kunnen fungeren. Dus blijft men het vertrouwen bewaren in het Belgische staatspapier. Dat betekent: zonder euro zaten we in een toestand die vergelijkbaar was met 1981, net door de devaluatie van de Belgische frank.

Uiteraard is er hier geen sprake geweest van een grote belastingverlaging zoals in het Verenigd Koninkrijk. Laat staan dat het er een is die vooral de hoogste inkomens ten goede komt. Er wordt wel een ander soort expansief beleid gevoerd dat de inflatie zeker niet zal doen verminderen.

‘De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens’

De Gentse economen Gert Peersman en Koen Schoors legden in Knack van vorige week de vinger op de wonde. Eigenlijk is de regering-De Croo bezig met het versterken of verergeren van de energiecrisis en de galopperende inflatie. Maar niet via het fiscale beleid, wel via allerlei goedbedoelde steunmaatregelen, zoals het sociaal tarief in de energiefactuur, de stookoliecheques, de energiecheques en tal van andere economische tegemoetkomingen. Dit zal de consumptie van energie, maar ook van andere goederen stimuleren en net een negatief effect hebben op een mogelijk dalende inflatie.

Daarmee zitten we meteen bij een van de belangrijkste oorzaken van hoge inflatie zoals die door Nobelprijswinnaar economie wijlen Milton Friedman werd verkondigd: de overheid heeft met haar uitgavendrift de inflatie altijd een duw in de rug gegeven. Een theorie die vergeten was of werd weggelachen, maar actueler is dan ooit.

Financiële chaos zoals in Londen moeten we hier weliswaar niet meteen verwachten. Maar je kan er gif op innemen dat het nefaste federale beleid vroeg of laat door de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank streng zal bekritiseerd worden. Waarmee België nog maar eens op het budgettaire strafbankje dreigt terecht te komen.