Partiële mobilisatie, totale chaos

Van Poetins imago als de beheerste, sluwe schaakspeler die alles in de hand heeft, is niets meer over. Hij schreeuwt en hakt woest om zich heen, maar hij is de regie kwijt.

De dichter Boris Boelgakov was gearresteerd omdat hij had deelgenomen aan een protestactie tegen de ‘partiële’ mobilisatie. Bij zijn vrijlating kreeg hij onmiddellijk een mobilisatiebevel. Dat is een standaardpraktijk om betogers te straffen zonder dat er een gerechtelijke procedure nodig is. De rekruteringsofficier waarschuwde hem in het bijzijn van getuigen dat hij zich zeker moest aanmelden, anders zou hij in de gevangenis gegooid worden, waar ‘vaderlandslievende gevangenen’ hem zouden verkrachten. Dat was geen loze dreiging. In politiecellen en gevangenissen in Rusland en Wit-Rusland zijn folteringen en verkrachtingen van mannen en vrouwen zelfs in vredestijd gewoon routine. Niet verbazend voor wie ‘De Goelag Archipel’ heeft gelezen, maar misschien wel voor de naïevelingen die geloven dat Rusland een bolwerk is tegen de westerse decadentie.

Dat ondervond ook dichter Artyom Kamardin die op internet anti-oorlogspoëzie had voorgedragen. Kort daarop viel de politie in zijn flat binnen. Kamardin werd in zijn woning verkracht door agenten die daarvan een video maakten en die aan zijn vriendin toonden. Twee voorbeelden van de gewelddadige manier waarop protesten worden onderdrukt. Dit waren twee mensen die in Rusland toch een beetje bekend waren. Niemand weet natuurlijk hoeveel anonieme betogers hetzelfde lot ondergingen.

Chaos en paniekerige improvisatie

Vorige week schreven we al dat de ‘partiële’ mobilisatie nog maar het begin was. Dat is nu door de feiten bevestigd. Het gaat niet alleen om reservisten van een bepaalde leeftijdscategorie, er worden ook mannen ingelijfd die daar veel te oud voor zijn, zelfs huisvaders met jonge kinderen of mannen die nooit eerder militaire dienst hebben gedaan. Sommigen zijn al na minder dan twee weken naar het front gestuurd, wat militair gezien een nutteloze verspilling van mensenlevens is. In sommige dorpen zijn alle mannen opgeëist, van tieners tot zestigjarigen. Er is geen ruimte in de kazernes. Velen rekruten moeten in tenten slapen en soms zijn er zelfs geen tenten. Er zijn tekorten aan álles, behalve wodka. Alles wijst op chaos en paniekerige improvisatie.

Tot nu toe was de invasie in Oekraïne voor de meeste Russen een televisieoorlog. Maar sinds de mobilisatie is plots niemand meer veilig. De Russen zijn uit hun politieke lethargie ontwaakt. Sommigen zijn woedend, anderen zijn bang. Vorige week waren er al tienduizenden Russen naar het buitenland gevlucht om aan de mobilisatie te ontsnappen. Nu zijn het er 260.000. Niemand weet hoeveel er in eigen land zijn ondergedoken. En ondanks de brutale onderdrukking van de protesten, wordt er nog steeds massaal betoogd. Poetins mayonaise pakt niet meer. Alle natuurlijke leiders van de oppositie zijn jaren geleden al geëmigreerd, vermoord of in de gevangenis gegooid, en daardoor blijven die acties vormeloos, ongeorganiseerd en – voorlopig toch – ongevaarlijk voor het regime. Maar toch…

Massale desertie

In de week na de aankondiging van de ‘partiële’ mobilisatie werden 18 gebouwen van het Russische ministerie van Defensie aangevallen met molotovcocktails. Meestal konden de brandjes snel worden geblust, maar in één centrum werd een rekruteringsofficier doodgeschoten. Voorlopig blijft het bij individuele acties. Maar als er nu een leider opstaat met het charisma en het organisatietalent van Boris Nemtsov of Navalny… De ineenstorting van het moreel van de troepen aan het front is veel bedreigender voor het regime. Hele eenheden slaan nu op de vlucht, waarbij ze zelfs intacte tanks gewoon achterlaten, met de munitie er nog in. Het leger bloedt niet alleen dood door het grote aantal gesneuvelden, maar ook door massale desertie. Vele Russen laten hun uniformen achter en proberen in burgerkleren te ontsnappen. Dat is sinds 1917 niet meer op zo’n grote schaal gebeurd.