(Te) hoge verwachtingen voor nieuwe rechtse regering in Italië

Verkiezingen winnen is één zaak. De hooggespannen verwachtingen van de publieke opinie inlossen is een ander paar mouwen. De toekomstige regering in Italië – normaal bestaande uit het rechtse Fratelli d’Italia, het nationalistische Lega en het conservatieve Forza – staat voor zware uitdagingen.

De verzameling rechtse partijen heeft de landelijke Italiaanse verkiezingen van afgelopen zondag overtuigend gewonnen. De opiniepeilingen hadden dit succes voorspeld. Het behoudsgezinde blok heeft zowel voor de stembusslag voor de Kamer van volksvertegenwoordigers als voor de Senaat ongeveer 44 procent van de stemmen verkregen. Doordat een deel van de zetels niet proportioneel wordt verdeeld, behalen Giorgia Meloni (Fratelli d’Italia), Matteo Salvini (Lega) en Silvio Berlusconi (Forza) toch een ruime meerderheid. Links – met als sterke kracht de sociaaldemocraten – blijven steken op 26 procent, de zwalpende populisten van de Vijfsterrenbeweging stranden op een dikke vijftien procent.

Meloni veel populairder dan Salvini

Opmerkelijk is hoezeer de kiezers van Lega de oversteek hebben gemaakt naar Fratelli d’Italia. Matteo Salvini, in de vorige jaren de gangmaker op rechts, houdt nog zo’n 8 procent van het electoraat over en halveert hiermee. Meloni wist maar liefst 26 procent van de kiezers binnen te halen. Haar partij was niet toevallig zowat de enige die in de afgelopen tijd geen steun verleende aan de vorige regering, die onlangs ten val kwam. Berlusconi – die vandaag, donderdag 29 september, 86 jaar wordt, is ook nog altijd goed voor zo’n 8 procent van de stemmenpopulatie. De mediamagnaat voerde een opvallende campagne, waarbij hij als hoogbejaarde in enkele weken tijd een hysterie ontketende door tal van grappige filmpjes te plaatsen op TikTok, een sociaal medium dat vooral bij jongeren populair is.

Het ligt in de lijn der verwachtingen dat Giorgia Meloni, als veruit de populairste politica, de nieuwe eerste minister wordt. Tevens zal zij ook de eerste vrouw in de Italiaanse politiek zijn die deze positie mag bekleden. Welke post weggelegd is voor Matteo Salvini (Lega), is momenteel tamelijk onduidelijk. Van Berlusconi is geweten dat hij graag voorzitter van de Senaat zou willen worden.

Meest rechtse regering sinds Mussolini

‘Italië stevent af op de meest rechtse regering sinds Benito Mussolini’, zo blokletterde de internationale nieuwssite Politico. Op links leeft afschuw. Een neofascistisch spook zou door Italië, en bij uitbreiding Europa, waaien. Reden voor PS-kopstuk Paul Magnette om in de Belgische pers te verkondigen dat het ‘cordon sanitaire’ overal strakker moet worden aangetrokken. Magnette was twee weken terug overigens een opgemerkte gast op het congres van de Italiaanse sociaaldemocraten. Hij hield er in vlekkeloos Italiaans een redevoering.

De verwachtingen zijn hoog gespannen. Vraag is of Meloni en haar bestuursploeg deze verwachtingen ook daadwerkelijk kunnen inlossen. Italië wordt geconfronteerd met heel wat crises. Net als in bijna alle andere EU-lidstaten heeft het land af te rekenen met ontspoorde energieprijzen. Tevens kampt Italië nog steeds met een erg fragiel financieel systeem. Een bankencrisis is minder veraf dan velen denken. Daarnaast is er de aanhoudende toestroom van migranten vanuit Noord-Afrika. Dit laatste is een van de redenen overigens waarom zoveel Italianen voor rechts hebben gekozen.

Vurige verdediger NAVO

Ondanks dat Italië al jaren profiteert van het lage rentebeleid van de Europese Centrale Bank en daarnaast een bijzonder groot deel uit de coronaherstelfondsen ontvangt, heerst in Italië een sfeer die vijandig is tegenover de EU. Toch heeft Meloni gedurende de campagne al aangegeven niet uit de Europese Unie of uit de eurozone te willen stappen. Tevens ontpopte zij zich als een vurige criticaster van de Russische inval in Oekraïne en pleit zij uitgesproken voor een sterke NAVO. Aan Brexit-toestanden moeten we ons dus niet verwachten.

In veel media wordt Meloni verweten een aanhangster van het fascisme te zijn. Pittig detail: door het vertrek van onder andere Berlusconi naar de nationale politiek, heeft Alessandra Mussolini – kleindochter van – als opvolgster op de kieslijst, nu opnieuw recht op een zitje in het Europees Parlement.