Het gaat in 2024 over de Vlaamse regering, niet de federale

Bart De Wever beloofde deze week dat de N-VA alleen in een federale regering stapt als daar het confederalisme wordt gerealiseerd. Met een Belgische regering die de laatste tijd heeft aangetoond dat ze volledig uitgeregeerd is en enkel nog goed is om de overheidsschuld te doen ontploffen, heeft hij zijn ogenblik goed gekozen. Maar is dit werkelijk een zet om confederalisme te realiseren?

De perscommentaren en de politieke reacties gingen vrijwel allemaal over de wenselijkheid van confederalisme en de kans dat De Wever dat ging kunnen verwezenlijken door het als voorwaarde voor federale regeringsdeelname te maken. Al die commentaren missen de essentie.

Eerst de wiskunde. Ook als de Vivaldi-partijen verliezen, zullen ze steeds een Vlaamse minderheid kunnen aanvullen met Waalse zetels. De huidige ploeg heeft nu al geen meerderheid meer in Vlaanderen. Als de Vlaamse regeringsminderheid het met een paar zetels minder moet stellen, zal dat nog weinig ophef veroorzaken. De N-VA zal op federaal vlak nooit in een positie zitten om iets door te duwen dat de Franstaligen écht niet willen.

Bart Eeckhout (De Morgen) heeft immers geen ongelijk als hij confederalisme “separatisme in schaapsvacht” noemt. Confederalisme is voor de Franstaligen even onaanvaardbaar als onafhankelijkheid en eigenlijk een vriendelijker woord om te eisen dat alles wordt gesplitst waar zij belang aan hechten, zoals fiscaliteit en sociale zekerheid. De Wever zal daar geen tweederdemeerderheid voor vinden. Tenzij hij een zeer grote stok achter de deur heeft.

Die stok is er, maar bevindt zich op het Vlaamse niveau. Er is een aanzienlijke kans dat de N-VA daar in 2024 samen met het Vlaams Belang een zetelmeerderheid zal hebben. De dreiging van een Vlaamse regering die niet alleen het rechtse spiegelbeeld is van de linkse federale regering, maar ook nog eens bestaat uit twee partijen met een expliciet autonomiestreven, is een existentieel risico voor België. De Wever heeft dat drukkingsmiddel uiteraard alleen indien hij niet uitsluit dat hij met Van Grieken gaat praten.

Historische kans

Er zijn twee verklaringen voor de zet van De Wever. De eerste is dat hij werkelijk hoopt zo confederalisme te kunnen verwezenlijken. De tweede, meer prozaïsche verklaring is dat hij eigenlijk wel tevreden is met de huidige situatie en dat hij beseft dat de N-VA alleen kan verliezen door deelname aan federale regeringen, waar hij er toch nooit een betekenisvolle staatshervorming kan doorkrijgen, en ook op andere gebieden niets kan bereiken door de dominantie van links aan Franstalige kant. Tegelijk blijft zijn partij onmisbaar op Vlaams niveau, waar ze altijd ministers zal kunnen leveren. Het zou best kunnen dat de N-VA het best vindt om een beleidspartij te zijn die naar believen in oppositiemodus kan gaan.

Wat we van De Wever willen horen, is niet of hij in een federale regering stapt zonder confederalisme, maar of hij in dezelfde Vlaamse regering stapt zonder confederalisme. Hij mag het antwoord op die vraag, om tactische redenen, uitstellen tot net na de verkiezingen, maar over één ding moeten we het in de Vlaamse Beweging wel eens zijn. In 2024 zullen de twee partijen die volgens hun statuten streven naar Vlaamse onafhankelijkheid mogelijk een meerderheid van de Vlaamse zetels behalen. Indien ze dat historische moment niet gebruiken – ze dragen trouwens allebei de verantwoordelijkheid om mogelijke obstakels weg te nemen – om een aanzienlijke stap voorwaarts te zetten richting Vlaamse autonomie, is dat onvergeeflijk.