PAL CAST. Steven Vandeput: “Communicatie in oorlogstijden is moeilijk volledig helder te krijgen”

Steven Vandeput is burgemeester van Hasselt, Vlaams Parlementslid, voormalig minister van Defensie en sinds het vertrek van Lorin Parys ondervoorzitter van de N-VA. Journalist Wannes Neukermans vroeg hem hoe hij kijkt naar de oorlog in Oekraïne en de defensieperikelen van de regering-De Croo.

Ik haal een citaat van u uit 2018 naar boven, toen u nog minister van Defensie was: “En dan kan je naïef zijn en zeggen: we gaan praten met de Russen. We moéten praten met de Russen, maar de vraag is hoe je aan tafel komt. Poetin verstaat maar één taal: die van de macht. In Kaliningrad staan raketten met kernkoppen op Europa gericht.”

“Mijn persoonlijke mening is dat het praten met Poetin voorbij is. Natuurlijk zitten we in een oorlog en is alles wat daarover geschreven wordt op een of andere manier gestuurd. Dat is wat ik onthoud uit mijn periode als minister: communicatie in oorlogstijden is moeilijk volledig helder te krijgen. Toen we tegen IS aan het strijden waren, heb ik zelf gezien hoe de Russen er zonder al te veel moeite in slaagden om bij ons debatten op gang te brengen door verhalen te verspreiden over burgerslachtoffers die gemaakt zouden zijn door Belgische F-16’s. Probeer maar eens te bewijzen dat je iets niét gedaan hebt. Rusland is dus zeer goed in die hybride oorlogsvoering en in het bespelen van media, ook nu nog. Ik begrijp niet dat er mensen zijn die zichzelf volksnationalist noemen en tegelijkertijd denken dat Poetin nu het juiste doet. Ik geloof in soevereiniteit van de volkeren, van het autobeschikkingsrecht. In dat kader weet ik niet hoe iemand het kan verdedigen dat er in de 21^e eeuw nog zuivere gebiedstoe-eigeningen gebeuren op ons continent.”

U wilde als minister van Defensie toen al naar een defensiebudget van 2 procent van het bbp, maar klopte uiteindelijk af op 1,3 procent.

“Ik heb destijds altijd gepleit om op alle vlakken, dus ook de NAVO, te investeren. Ik heb daar mijn best voor gedaan binnen de Zweedse regering, maar men had niet kunnen verwachten, maar toch misschien moeten verwachten dat het zou escaleren. Hij is weggekomen met de Krim, waarom zou hij niet nog eens proberen?”

“Dat wij 70 jaar op dit continent hebben kunnen leven zonder oorlog op ons grondgebied, hebben we vooral te danken aan een aantal internationale samenwerkingsverbanden. Als minister heb ik ooit een plan laten tekenen voor 2 procent, maar dat was toen budgettair niet haalbaar en de geesten stonden er niet naar. De bezetting van de Krim was relatief stil gebeurd, de enige impact die we hier hebben gehad waren de boeren uit Sint-Truiden die hun peren niet meer verkocht kregen. Destijds zijn we wel akkoord gegaan over een plan om tegen 2030 aan 1,3 procent van het bbp te zitten.”

U bestelde als minister van Defensie de SkyGuardian-drones en besloot om de mogelijkheid te nemen om ze te bewapenen. Vivaldi weigert die bewapening toe te staan. Begrijpt u dat?

“Wat mij betreft is die drones aankopen en ze niet bewapenen een stommiteit. Dat zijn dezelfde soort keuzes als vandaag met de duurste helikopter enkel reddingsmissies doen. De SkyGuardian is een heel goede verkenningsdrone, maar heeft veel meer in zijn mars.”

Groen en Ecolo noemen het ‘killer-drones’, maar de Belgische legertop pleit er ook voor ze te bewapenen.

“In een F-16, of straks een F-35, zit een piloot, maar die heeft ook een heel systeem achter zich. Uiteindelijk is het een ‘red card holder’ die bepaalt of er al dan niet bommen geworpen worden. Dat is niet anders bij die drones. Want die piloot is ook ondersteund door heel wat systemen, maar de drone zal nooit autonoom besluiten om tot gewapende actie over te gaan. Dat zal altijd een menselijke beslissing blijven. En bekijk het eens van aan de andere kant: stuur een drone uit die bestuurd wordt vanuit een bunker buiten het strijdtoneel. De piloot van die drone zal nooit gefilmd worden wanneer IS een hoofd afsnijdt of een jerrycan petroleum over hem heen gooit en hem in brand steekt. Dat is wel gebeurd met onder andere Jordaanse piloten die waren neergestort en gevangengenomen boven het oorlogsgebied.”