Strompelt regering-Rutte naar de uitgang?

De Nederlandse regering worstelt met een groot gebrek aan populariteit bij de bevolking. In de peilingen stuiken de besturende partijen in elkaar. Mark Rutte, ooit door vriend en vijand beschouwd als een vrolijke en degelijke liberale premier, wordt nu arrogantie verweten. Zijn kabinet sukkelt van het ene conflict in het andere debacle.

De regering-Rutte IV bestaat uit twee liberale (VVD en D66) en twee christendemocratische partijen (CDA en ChristenUnie). Het kabinet kan slechts bogen op een erg krappe meerderheid in de Tweede Kamer (77 op 150 zetels). In de meest recente opiniepeilingen schieten daar virtueel nog slechts 40 tot 45 zetels van over. De bestuursploeg staat op een dusdanig verlies dat het laten vallen van de regering een electorale mokerslag zou opleveren. Enkel de ChristenUnie, tevens de kleinste coalitiepartner, zou op basis van de jongste peilingen stand kunnen houden bij nieuwe verkiezingen.

Botsende visies

De ChristenUnie vormt voor Mark Rutte (VVD) stilaan een bedreiging. De sociale, protestantse partij is kritisch voor het migratiebeleid dat met name door de VVD wordt bepleit. In augustus al klonk gemor bij de achterban van de confessionele partij. Asielzoekers zouden in mensonterende omstandigheden opgevangen worden, zo klonk het. ChristenUnie blijft voorstander van de wet op gezinshereniging, terwijl VVD (en CDA) daar veel kritischer over is. Intussen is de rust allesbehalve teruggekeerd. Eind deze maand vindt een partijcongres van de ChristenUnie plaats. Een aanzienlijk deel ChristenUnie-leden zal daar oproepen om het vertrouwen in de VVD op te zeggen, zo weet Nederlands Dagblad. Er ligt al geruime tijd een plan op tafel om asielzoekers meer te spreiden over het hele land, maar de VVD talmde om dit voorstel in beleid om te zetten. Doorheen de tijd zijn de conservatief-liberalen steeds meer verworden tot een grijze centrumpartij. Op het liberale ledencongres, dat afgelopen weekend plaatsvond, duwde de partijtop alsnog het spreidingsplan door. Mark Rutte zorgt er op die manier voor dat de ChristenUnie waarschijnlijk in de regering blijft, maar weet ook dat er nu nog meer gemor zal klinken bij zijn klassieke achterban en bij de lokale schepenen en burgemeesters met een VVD-etiket. Uit de peilingen blijkt overduidelijk dat de rechtervleugel van de VVD leegstroomt. Kiezers zoeken hun heil (opnieuw) bij de migratiekritische Geert Wilders of nieuwe partijen als JA21 (een afscheuring van Forum voor Democratie) en de BoerBurgerBeweging.

VVD en ChristenUnie staan dus hoe langer hoe meer diametraal tegenover elkaar. Ook de andere coalitiepartners zitten danig in de penarie. Het CDA, jaar en dag de grootste (bestuurs)partij van Nederland, zou vandaag nog vijf verkozenen in de gehele Kamer overhouden. Net als in Vlaanderen stemden veel boeren van oudsher op de christendemocraten. CDA verliest deze achterban omdat de partij mee moet doen met de verregaande klimaatplannen, waaronder een strikte stikstofwetgeving. Vooral de topfiguren bij D66 ontpopten zich in de afgelopen tijd tot klimaatextremisten. Zo stellen de links-liberalen emotieloos dat landbouwers in het beste geval uitgekocht en desnoods onteigend moeten worden, om zo de stikstofdoelstellingen te halen. Dodelijk was een recent artikel in De Telegraaf waarin er fijntjes op gewezen werd dat D66-minister Rob Jetten, bevoegd voor onder andere het energiebeleid, een hoge vliegtaks bepleit, terwijl hij voor privéreisjes zelf de hele wereld overvliegt.

‘Affaire-Arib’

En dan is er nog de ‘affaire-Arib’ die negatief afstraalt op D66. Khadija Arib, jarenlang parlementslid namens de sociaaldemocraten, verliet enkele weken geleden plots de Tweede Kamer. Arib, een van de langst zittende parlementsleden, was tussen 2015 en 2021 Kamervoorzitter. Echter, er kwamen in het verleden twee anonieme klachten binnen van personeelsleden die door Arib onheus behandeld zouden zijn. Zes weken geleden was het de krant NRC die voor het eerst sprak over de beschuldiging van “grensoverschrijdend gedrag”. De huidige voorzitter van het parlement, Vera Bergkamp (D66), liet een onderzoek instellen. Van links tot rechts werd Arib geprezen voor haar professionaliteit bij de uitoefening van de functie van Kamervoorzitter. Binnen politiek Den Haag en in de media leeft dan ook sterk het beeld dat Bergkamp – door haar manier van handelen – in feite een ordinaire politieke afrekening vereffent met Arib. Zo vraagt menigeen zich af waarom de bom pas recent is ontploft, terwijl de anonieme klachten al uit een betrekkelijk ver verleden stammen.

Elsevier vat de situatie goed samen. Het weekblad stelt dat de affaire-Arib is verworden tot de affaire-Bergkamp. Een hele groep topambtenaren in de Tweede Kamer heeft namelijk beslist hun functies neer te leggen. De hoogste griffier laat weten in deze omstandigheden niet meer te kunnen werken. Steeds meer fracties sturen intussen aan op het stopzetten van het onderzoek en de bijkomende aanklacht tegenover Arib (PvdA) te laten vallen. Dag na dag wordt de situatie voor de huidige D66-Kamervoorzitster lastiger. De vraag rijst of D66 – intussen in de peilingen reeds gehalveerd – in staat zal zijn de afgang te kunnen verwerken wanneer een van zijn steunpilaren de handdoek in de ring zal moeten gooien.

Kortom: de sfeer in de regering-Rutte IV is optimaal, zoveel is duidelijk. Over vier maanden vinden er in Nederland verkiezingen voor de Provinciale Staten plaats. Deze regionale stembusslag zal hoe dan ook beschouwd worden als een graadmeter voor de (im)populariteit van de zittende nationale regering.