Betalen we in een autonoom Vlaanderen meer of minder belastingen?

Qua belastingdruk staat België op plaats acht van de OESO-landen, met belastinginkomsten voor de overheid die oplopen tot 42 procent van het bruto binnenlands product. De gemiddelde belastingdruk in OESO-landen is 34,1 procent.

Quasi iedereen is het erover eens dat de belastingen omlaag moeten. Maar in België lijkt dat er niet van te komen. Lukt dat in Vlaanderen wel? We vroegen het aan een aantal experts en politici.

Meer belastingen?

Iemand die ervan overtuigd is dat de belastingen zullen stijgen is Rudy Aernoudt, professor economie aan UGent. “De kostprijs van de splitsing is enorm hoog en dan is er de Belgische staatsschuld nog”, verduidelijkt hij. “Gaan we die delen op basis van het bbp? Dan neemt Vlaanderen 58 procent over. Op basis van het bevolkingsaantal? Ook 58 procent voor Vlaanderen. Dat betekent dat Vlaanderen in Europa de op één na grootste staatsschuld per capita zal hebben, na Roemenië.”

“Het zou kunnen dat Vlaamse autonomie voor meer responsabilisering zorgt” – Ivan Van de Cloot

“Als we nu splitsen, zullen daardoor twee Vlaamse generaties verpauperen. Zeker als Brussel geen deel van de Vlaamse staat wordt. Brussel erbij betekent tien procent van de bevolking en bijna twintig procent van het bbp. Als Vlaanderen zonder Brussel verdergaat, wil dat zeggen dat de 200.000 pendelaars vanaf dan in Brussel belastingen betalen. Op dit moment zijn er ook transfers van Brussel richting Vlaanderen. Dertien procent van de Brusselaars is ouder dan 65 jaar, in Vlaanderen is dat 21 procent. Als die transfers stoppen, is dat natuurlijk een nettoverlies voor Vlaanderen. Puur economisch komt Vlaanderen er dus slechter uit.”

Of minder?

Bij heel wat andere economen is dan weer te horen dat een belastingverlaging, althans in theorie, mogelijk is. “Het zou kunnen dat Vlaamse autonomie voor meer responsabilisering zorgt”, zegt Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van het Itinera Institute. “Dan kunnen we – bijvoorbeeld op vlak van de vennootschapsbelastingen – een aantal ‘domme’ subsidies schrappen. Dan krijgen we een beter, coherent verhaal en kunnen de belastingen algemeen dalen.”

Hij maakt wel een kanttekening. “Er is momenteel een tendens om steeds meer te verwachten van de overheid. Niet alleen in Vlaanderen of België, maar in heel Europa. Zolang dat zich blijft doorzetten, zal de druk blijven bestaan om altijd maar meer belastingen en overheidsuitgaven te creëren.”

“We zullen op zijn minst de mógelijkheid hebben om de belastingen te verlagen” – Bart Van Craeynest

“Bij een Vlaamse autonomie kunnen er ook nog (tijdelijk) transfers zijn, maar je zou die wel meer conditioneel kunnen maken in functie van een aantal afspraken. Wat men met het geld dat daardoor vrijkomt doet, is een politieke keuze. Het is helemaal niet evident dat dit zal leiden tot meer bestedingsruimte voor de individuele burger (lees: belastingverlaging).”

Eenzelfde geluid is te horen bij Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van de Vlaamse ondernemersorganisatie Voka. “We zullen op zijn minst de mógelijkheid hebben om de belastingen te verlagen”, zegt ook Van Craeynest. “Binnen België heeft Vlaanderen de grootste economische activiteit en zijn er meer mensen aan het werk. Er is een grotere financiële draagkracht, dus minder belastingen zijn zeker mogelijk. Momenteel sponsort Vlaanderen eigenlijk heel België. Als we dat niet meer moeten doen, komen er heel wat andere middelen vrij. Die kunnen gaan naar minder belastingen.”

“In principe, als je de begrotingssituatie bekijkt, zou het mogelijk moeten zijn om belastingtarieven in te voeren zoals Nederland: minder dus”, zegt ook Herman Matthijs, professor overheidsfinanciën aan UGent.

En wat dan met de staatsschuld?

En wat dan met de overheidsschuld, zoals Aernoudt opmerkt? “Dat is een moeilijke vraag”, vindt Van Craeynest. “Gegeven dat het economische draagvlak in Vlaanderen duidelijk groter is dan in andere regio’s en dat Vlaanderen vragende partij is voor meer autonomie, zullen wij een groter deel van die schuld op ons moeten nemen. De budgettaire en economische situatie in Wallonië is van dien aard dat die vandaag geen proportioneel deel van de overheidsschuld aankunnen. Vlaanderen zal dus een groter deel op zich moeten nemen, wat implicaties zal hebben voor onze belastingen.”

“In principe moet het mogelijk zijn om de fiscale druk in Vlaanderen te doen zakken richting Nederlands niveau” – Herman Matthijs

“Er zal vooral afgesproken moeten worden hoeveel en wat er juist betaald moet worden, door wie”, zegt Matthijs. “De overheidsschuld zelf heeft daar niet onmiddellijk een impact op, omdat je die op basis van parameters moet verdelen. De vraag is wat je daarnaast cash moet betalen.”

“Het gaat ook niet pur sang over het geld, want het gaat ook over het territorium dat verdeeld moet worden. Als je Brussel volledig aan Wallonië geeft, moet Vlaanderen ook veel minder betalen. Wat het effect op korte en lange termijn is, hangt allemaal af van hoeveel je cash moet betalen bij een splitsingsakkoord. Daar heb je nu nog geen zicht op, maar in principe moet het mogelijk zijn om de fiscale druk in Vlaanderen te doen zakken richting Nederlands niveau.”

Het is mogelijk

Of Vlaamse autonomie leidt tot lagere belastingen, valt dus niet met zekerheid te voorspellen. Het is alleszins mogelijk. Omdat de financiële draagkracht in Vlaanderen hoger is kan een belastingverlaging zeker, maar veel zal afhangen van de politieke keuzes die gemaakt worden.

“Als we nu splitsen, zullen daardoor twee Vlaamse generaties verpauperen” – Rudy Aernoudt

Daarnaast zal de overheidsschuld ook impact hebben. Aangezien Wallonië niet in staat is daar een substantieel deel van te dragen en Vlaanderen als vragende partij voor een splitsing misschien meer zal moeten ‘betalen’ voor die autonomie, zal een groot deel van die schuld door Vlaanderen opgevangen moeten worden.

We legden de conclusies van de academici en experten voor aan de communautaire scherpslijpers van de twee V-partijen, namelijk Sander Loones (N-VA) en Barbara Pas (Vlaams Belang).

Barbara Pas – Fractieleider Vlaams Belang Kamer

“Ons voorstel levert de belastingbetaler gemiddeld 1.650 euro op en dan is er nog geld over”

“In een onafhankelijk Vlaanderen verdwijnen de transfers naar Wallonië, waardoor de Vlaamse overheid 7,8 miljard euro meer ter beschikking heeft. Dat geld moet worden teruggegeven aan de Vlamingen. Ons voorstel (verhoging van de belastingvrije som tot het leefloon en schrapping van de belastingschijf van 40 procent) is doorgerekend en kost 6,8 miljard euro. Het levert de belastingbetaler gemiddeld 1.650 euro op en dan is er nog geld over.”

“Met alle respect voor prof. Aernoudt, maar er is geen enkele wetenschappelijke studie die transfers van Brussel naar Vlaanderen detecteert. Vlaamse pendelaars betalen belastingen waar ze wonen, ook na de onafhankelijkheid.”

“De totale transfer in de sociale uitgaven is slechts 1,1 miljard euro door het lagere aandeel in leeflonen en sociale uitkeringen. Vlaanderen betaalt 2,9 miljard euro te veel aan sociale bijdragen door de hoge werkzaamheidsgraad. Per saldo: +1,8 miljard euro.”

Sander Loones – Kamerlid N-VA

“Vlaanderen is de enige overheid die wél let op de centen”

“Een vrij Vlaanderen is goedkoper, dat is evident en zeker. De echte vraag is of er iemand nog gelooft dat we ons dit land kunnen blijven permitteren? Een bedrijf in een gelijkaardige positie was al tien keer failliet geweest. De slechtste begroting van Europa, het enige hogeschuldenland van de EU dat zijn staatsschuld nog verder laat exploderen…”

“Natuurlijk zullen de belastingen dus lager liggen in een vrij Vlaanderen met volledige fiscale autonomie. Dat bewijzen we trouwens vandaag reeds: de erfbelasting, verkeersbelasting en registratiebelasting liggen nu al stukken lager in Vlaanderen dan in Wallonië en Brussel. Niet alleen de belastingen liggen lager in Vlaanderen. Ook is Vlaanderen de enige overheid die wél let op de centen.”

“Ons confederalisme werd doorgerekend door externe experten en die bevestigen dat daarmee sterk geknipt wordt in het aantal ministers, politici en kabinetsmedewerkers en dat Vlamingen niet langer eindeloos moeten opdraaien voor de Belgische schuldenputten.”