Het businessmodel van de vakbonden wankelt

Het kon met de lagere werkloosheidsgraad niet langer uitblijven: het ABVV/FGTB van Luik-Hoei-Borgworm moet 34 medewerkers ontslaan. Er is te weinig werk, meer bepaald moeten de vakbonden steeds minder dossiers voor de uitbetaling van werkloosheidsuitkeringen afhandelen. Het bewijs dat de vakbonden voordeel hebben bij een voldoende groot legioen aan werklozen. Dat verdienmodel komt nu onder druk.

Vakbonden roepen vaak moord en brand wanneer een bedrijf overgaat tot collectief ontslag. Nu moet de socialistische vakbond ABVV het zelf doen. Meer bepaald de afdeling Luik-Hoei-Borgworm van de FGTB. Er moeten 34 medewerkers vertrekken op een totaal van 130. Dat is een stuk meer dan 10 procent van het personeel en dus wordt de procedure-Renault voor collectief ontslag opgestart. Waarbij de vakbond dus in dit geval met zichzelf moet onderhandelen over de modaliteiten van het vertrek. Kunnen bepaalde medewerkers bijvoorbeeld met brugpensioen worden gestuurd?

Inkomsten vakbond gedaald

De reden van de herstructurering? De inkomsten van de vakbond zijn aanzienlijk gedaald omdat er minder werklozen zijn. Zoals bekend zijn de vakbonden de belangrijkste organisaties die verantwoordelijk zijn voor het uitbetalen van werkloosheidsuitkeringen. Er is wel nog de Hulpkas, een overheidsdienst, die uitkeringen uitbetaalt. Iedereen die ooit werkloos is geweest, weet echter dat je best via de vakbonden werkt om zeker te zijn dat je tijdig je geld op de rekening krijgt.

Welnu, die vakbonden hebben door de lage werkloosheidsgraad steeds minder werk met de administratieve afhandeling van de uitkeringen. Pro memorie: de Nationale Bank voorspelde eind vorig jaar voor 2023 een aanhoudend lage werkloosheidsgraad van 6 procent. Dat is natuurlijk een nationaal cijfer. In Wallonië zit men aan 13 procent werklozen. Hoger dan in Vlaanderen, maar toch in dalende lijn. En de Luikse FGTB had blijkbaar gerekend dat er in het gebied dat men met de afdeling beslaat zo’n 35.000 tot 40.000 werklozen zouden zijn. Het zijn er slechts 10.000.

Dat betekent, zoals gezegd, minder werk, maar ook minder inkomsten. De socialistische vakbond kreeg in 2019 immers een vergoeding van 21 euro per werkloze. Die vergoeding moet de administratiekosten dekken. De christelijke vakbond krijgt ongeveer hetzelfde bedrag, de liberale ACLVB zo’n 26 euro, terwijl de administratiekost bij de Hulpkas 45 euro is. Dat laatste is een argument dat de vakbonden vaak aanhalen om hun rol als betaler van de werkloosheidsuitkeringen te verantwoorden: wij doen het sneller en goedkoper dan de administratie.

Dat klopt, maar de vakbonden zitten in een moeilijke situatie dankzij de sterke banengroei. Alle aandacht gaat nu naar het ABVV, maar het ACV heeft de voorbije jaren het aantal medewerkers dat zich met dossierbeheer bezighield verminderd met 200. Bij het ACV gebeurt zoiets veel meer gecentraliseerd, terwijl bij ABVV de lokale autonomie domineert.

Rigide arbeidsmarkt

Dat de vakbonden moeten afslanken omdat de arbeidsmarkt goed werkt, plaatst toch een aantal zaken in perspectief. In syndicale kringen wordt men vaak woedend als het argument wordt gebruikt, maar we mogen ons toch de vraag stellen welk belang de vakbonden hebben bij jobcreatie als ze daardoor minder werk hebben met het uitbetalen van de uitkeringen.

Het is natuurlijk verkeerd te denken dat ABVV, ACV en ACLVB willen dat er zo veel mogelijk werklozen zijn. Maar dat de werkloosheidscijfers niet onder een bepaald niveau gaan, komt hen wel goed uit. Misschien is de grens van 6 à 7 procent werklozen een voor hen impliciet aanvaardbare limiet. Gaat men daaronder, dan wankelt het businessmodel van de vakbonden.

Eigenlijk werkt hun systeem het best in een rigide arbeidsmarkt als de Belgische, met een groep ‘insiders’ en een groep ‘outsiders’. De insiders zijn de mensen met een baan die meestal goed betaald worden. Worden ze ontslagen, dan kunnen ze rekenen op een mooie opzegvergoeding die zwaar belast wordt, wat geld naar de sociale zekerheid loodst. Belangrijk voor de sociale zekerheid. Daarnaast is er de groep outsiders die door hoge loonkosten en strenge arbeidsreglementering moeilijk aan een job geraakt en lang in de werkloosheid blijft. Dat is een legioen uitkeringstrekkers dat de vakbonden nodig heeft om het verdienmodel te kunnen handhaven, en dus zelf voldoende mensen aan de slag te houden voor het dossierbeheer. Het is een perverse redenering en aanpak, maar die was decennialang succesvol voor de vakbonden. Tot vandaag.