Open Vld verbindt lot aan voortbestaan van België. Het ziet er slecht uit.

De fundamentele twijfel bij Open Vld over hoe het nu verder met de partij moet, zorgt voor grote onzekerheid en zenuwachtigheid. De partij verliest al twintig jaar de verkiezingen. Met Alexander De Croo levert Open Vld wel de premier, maar de liberalen kunnen hun stempel niet drukken. Vincent Stuer wil de partij reanimeren door “een schoktherapie” te organiseren. “De gelatenheid rond de partij is groot.” Hij pleit dan ook voor “een radicale vernieuwing” met allemaal nieuwe lijsttrekkers. Zijn voorstel is doortrokken van de wanhoop die bij de Vlaamse liberalen heerst.

Met een ‘liberaal manifest’ introduceert Vincent Stuer nieuwe spelregels om Open Vld opnieuw tot leven te wekken. ‘De weg (terug) naar politieke vernieuwing’ leunt sterk aan bij het Tweede Burgermanifest van Guy Verhofstadt van ruim dertig jaar geleden. Verhofstadt pleitte voor een nieuwe politieke cultuur die de kloof met de burger moest dichten. De oude politiek werd door de gewezen liberale premier “de illegale staat” genoemd, die door de christendemocraten en de socialisten werd verdedigd. “De nieuwe politiek” moest de burger vrij laten en vertegenwoordigde hun echte belangen.

Met een ‘liberaal manifest’ introduceert Vincent Stuer nieuwe spelregels om Open Vld opnieuw tot leven te wekken

Profeet Verhofstadt

De doortocht van Verhofstadt als premier was een drama voor het land. Hij verkocht onze energievoorzieningen aan Frankrijk en door de snel-Belgwet behoorde de Belgische nationaliteitsverwerving tot de soepelste ter wereld. De afbouw van pensioenfondsen en de sale-and-lease-back van overheidsgebouwen hebben het land miljarden gekost. Volgens Peter De Roover (N-VA) zijn er mensen “in de gevangenis die minder schade hebben berokkend”. Na dit enorm debacle vormen de geschriften van de liberale Gentenaar de inspiratiebron voor Vincent Stuer. Het zegt veel over de ernst van de crisis waarin de Vlaamse liberalen verzeild zijn geraakt.

Vincent Stuer is columnist bij De Morgen en draait al meer dan twee decennia mee in de binnen- en buitenlandse politiek. Hij begon als woordvoerder van Karel De Gucht, toen die nog voorzitter was van de VLD. Stuer volgde Karel De Gucht naar Europa, toen hij Europees commissaris werd. Vincent Stuer werkte intussen voor verschillende commissarissen en parlementsleden, en kent de interne politieke keuken. In 2024 mikt hij op een verkiesbare plek op de Europese lijst.

Vincent Stuer is een vurige liberaal die vindt dat de individuele rechten van de burger tegen onder andere de natiestaat moeten worden beschermd. “De natie en alle maatschappelijke instituten hebben altijd iets onderdrukkends in zich gehad… Nationalisme en identiteitsdenken zijn potentieel gevaarlijk”, zei hij vorig jaar in een interview in De Morgen. Hij omschrijft zichzelf dan ook als een belgicist.

In navolging van zijn profeet Verhofstadt, pleit Vincent Stuer voor een “kerntakentoets”. “Meer overheid is minder goede overheid”, laat hij zich ontvallen. Hij hekelt de particratie en pleit voor een radicale decumul. Hij vindt dat er rond premier De Croo een nieuwe partij moet worden gebouwd. “We hebben sinds Verhofstadt eindelijk opnieuw een zon in ons liberale sterrenstelsel”, meent Vincent Stuer.

De loodzware uitgaven in de sociale zekerheid leggen een tijdbom onder de federale schatkist

Voordien werkte Stuer mee aan een ‘brandbrief’ waar jonge liberalen hun ongenoegen over de partij ventileerden. In een interview in De Standaard duwde hij de vinger pijnlijk diep in de wonde: “De bankencrisis, de eurocrisis, de migratiecrisis, de klimaatcrisis… Nergens heeft Open Vld het marktleiderschap, laat staan een standpunt waarin mensen zich herkennen.”

De financieringswet

De zenuwachtigheid binnen Open Vld groeit zienderogen. Binnen Vivaldi krijgt de partij haast niets meer voor elkaar. In het gedwongen ontslag van staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker heeft premier De Croo zich danig verslikt. Het hele incident legde niet alleen de afrekeningcultuur in de partij bloot, maar ook de dramatische begrotingscijfers die tot de slechtste van Europa behoren. De hele affaire zorgde voor grote zenuwachtigheid. In het tv-programma De Afspraak beschuldigde Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert Isolde Van den Eynde van Het Laatste Nieuws van partijdigheid omdat ze kanttekeningen plaatste bij de begroting en het ontslag van De Bleeker.

Tijdens een ideologisch congres in mei wordt gemikt op een aantal ‘verhaallijnen’ die in 2024 de kiezers moeten overtuigen. Ver zal Open Vld niet moeten zoeken. De Waalse en Brusselse financiën dreigen de komende jaren door het wurgend financieel pad van de bijzondere financieringswet verder te ontsporen. Op de achtergrond speelt nog een veel ernstigere zaak: huisbankier Belfius weigerde in september 2022 om het zogenaamde kassacontract, waarbij men voor de Waalse overheid werkingsmiddelen financiert, zomaar te verlengen. Bovendien leggen de loodzware uitgaven in de sociale zekerheid een tijdbom onder de federale schatkist.

Zo heeft Open Vld alvast een verhaallijn voor haar congres in mei. Ze kan de volgende staatshervorming met vergaande bevoegdheidsverdeling op de agenda plaatsen om zo van wat van België zal overblijven te redden. Als de partij tenminste de kiesdrempel haalt.