De Schotten trekken normaal in mei naar de stembus. Lange tijd zat First Minister Nicola Sturgeon (SNP) op rozen, maar steeds meer donderwolken trekken boven haar hoofd samen. Er wordt zelfs over een uiteenvallen van de partij gesproken.
Het gros van de Schotten (62 procent) keerde zich in 2016, tijdens het Brexit-referendum, tegen het plan om de EU te verlaten. De Scottish National Party (SNP) voerde in de afgelopen jaren dan ook een felle strijd tegen de Brexit en tegen de conservatieve regeringen in Londen. SNP is heer en meester in het noorden. Reeds bij de nationale verkiezingen in 2019 behaalde de partij een absolute meerderheid in de Schotse kieskringen, maar niet in het Schots deelstaatparlement.
Opiniepeilingen voorspellen al maandenlang een klinkende overwinning voor Nicola Sturgeon. Niet alleen lijkt SNP geliefder dan ooit, ook de idee van Schotse onafhankelijkheid wordt steeds populairder, sinds de zomer van 2020 wijzen zomaar even twintig bevragingen in die richting. Nicola Sturgeon is duidelijk: indien haar partij dit voorjaar de deelstaatverkiezingen wint, dan zal zij een nieuw onafhankelijkheidsreferendum organiseren. Prime Minister Boris Johnson mag dan al blijven herhalen dat daar geen sprake van kan zijn, de SNP trekt zich daar geen moer van aan. Hangen er Catalaanse toestanden in de lucht?
Tikkende tijdbom
Onrechtstreeks wil Sturgeon twee referenda combineren. Haar partij is namelijk uitgesproken eurofiel. Kiest men voor onafhankelijkheid, dan zal vervolgens ook een vraag tot toetreding tot de EU worden ingediend. Tal van politicologen en juristen menen dat Sturgeon de zaken iets te eenvoudig en rooskleurig voorstelt. Zo wijst grondwetspecialist Vernon Bogdanor er fijntjes op dat een onafhankelijk Schotland binnen de EU niet langer zal kunnen genieten van de financiële voordelen die Margaret Thatcher destijds met Brussel onderhandelde. Ook lijkt het voor de meeste experten zonneklaar dat Schotland de euro zal moeten invoeren, wil het (opnieuw) lid worden van de EU. Zitten de Schotten daar eigenlijk wel op te wachten?
Intussen tikt er binnen SNP een tijdbom. Dit heeft alles te maken met Alex Salmond, voormalig eerste minister en gedurende meer dan twintig jaar de partijleider van SNP. In 2018 verliet Salmond de partij toen bleek dat er tal van aanklachten tegen hem liepen. De politicus werd beschuldigd van aanranding en poging tot verkrachting, maar in maart 2020 werd hij over de hele lijn buiten verdenking gesteld. Hij wil eerherstel en zint op wraak. Het lijkt steeds meer dat hooggeplaatste figuren binnen de SNP van hem af wilden, en dan kunnen seksuele misdrijven altijd helpen. Parlementslid Kenny MacAskill stelde afgelopen week over bewijzen te beschikken. Zo zouden topfiguren van SNP zich destijds verenigd hebben in de zogenaamde ‘Vietnam-groep’, een besloten groep waarin de politici, die allen dicht bij Nicola Sturgeon staan, per telefoon speculeerden over de val van Salmond. Zo zouden personen uit deze kring een van de vermeende slachtoffers onder druk gezet hebben.
Totale crisis
Intussen komt ook Sturgeon zelf in moeilijkheden, want mogelijk loog ze het Schots parlement voor. Lange tijd hield ze vol niet op de hoogte te zijn geweest van de klachten tegen de voormalige First Minister. Opmerkelijk is dat Sturgeon zich onlangs liet ontvallen dat ze totaal vergeten was dat in een vergadering de klachten tegen Salmond wel degelijk ter sprake waren gekomen. Haar geheugenverlies is problematisch. Een parlementaire onderzoekscommissie zal zich over de zaak buigen. Velen binnen SNP vrezen dat Alex Salmond intussen uit is op het ten val brengen van Sturgeon en haar hele regering. Het mag duidelijk zijn dat dit de nationalistische beweging, vier maanden voor de verkiezingen, in een grote crisis zal storten.
