Asielachterstand loopt op tot meer dan 10.000 dossiers: “Jaren werk naar de vaantjes”

Ondanks het feit dat het aantal asielaanvragen al een jaar lang historisch laag ligt, als gevolg van de reisbeperkingen door corona, is de achterstand van asieldossiers verder fors toegenomen. N-VA Kamerlid Theo Francken ondervroeg zijn opvolger Mahdi daarover vandaag in de commissie Binnenlandse Zaken. De oud-staatssecretaris zegt dat “jaren werk naar de vaantjes” is. Mahdi kaatst de bal terug en vindt dat Francken maar harder op tafel had moeten kloppen voor meer personeel. Hij kondigt in elk geval een “historische” personeelsinjectie aan bij het Commissariaat voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CVGS)

Eind februari 2021 bedroeg de totale werklast 14.462 dossiers, die betrekking hebben op 17.817 personen. Gelet op de huidige instroom kunnen 4.200 dossiers als een normale werklast worden beschouwd. Dat maakt dat de reële achterstand voor het eerst sinds de Europese Migratiecrisis van 2015-2016 gestegen is tot meer dan 10.000 dossiers (10.262 dossiers).

Langere procedures betekenen een langere opvang en een moeilijkere terugkeer weet N-VA Kamerlid Darya Safai: “Korte procedures zijn een kwestie van respect naar de aanvrager toe, maar ook naar de maatschappij. Hoe langer een procedure duurt, hoe langer de opvang duurt. Dat leidt tot hogere druk op het opvangnet en hogere kosten.”

Safai wijst ook op nog een ander nadeel: “Hoe langer een procedure, hoe moeilijker ook de terugkeer te organiseren valt. We evolueren naar een situatie waarin we mensen eerst jarenlang opvangen en dan pas vragen om terug te keren, als hun aanvraag geweigerd is, wat in maar liefst 7 op de 10 gevallen gebeurt.”

Theo Francken: “Jaren werk naar de vaantjes”

Theo Francken stelt dat hij als Staatssecretaris voor Asiel en Migratie “samen met de administraties enorm hard gewerkt heeft om de asielachterstand terug te dringen” die was ontstaan met de Europese migratiecrisis van 2015.

“Dankzij extra personeel konden we de achterstand helemaal wegwerken. Van 13.375 asieldossiers in 2016 naar slechts 4.847 dossiers in 2018. Een normale werklast die binnen de richttermijn van 3 maanden kon worden behandeld.”

Een “herculesprestatie” aldus de oud-staatssecretaris. “Het liet toe het opvangnetwerk in te krimpen met meer dan 10.000 bedden. Al dat werk is op 2 jaar tijd naar de vaantjes geholpen, ondanks een lage instroom.”

De asielaanvragen liepen sinds medio 2018 opnieuw op, “vooral door jonge mannelijke Palestijnse asielaanvragers uit de Gaza via illustere mensensmokkelnetwerken”.

Francken voerde destijds asielquota in om die een halt toe te roepen, maar is daar door de Raad van State voor teruggefloten. “Het extra crisispersoneel dat ik had aangeworven moest ik op eis van mijn coalitiepartners MR, CD&V en Open VLD ontslaan”, klinkt het bij Francken.

Van Camp: “Ontradingscampagnes en strikte toepassing Dublinrichtlijn moeten asielzoekers ontmoedigen”

Kamerlid Yoleen Van Camp verwacht van Staatssecretaris Sammy Mahdi snel een concreet plan van afbouw van de achterstand. “De focus moet liggen op de duurzame beperking van de instroom. Via ontradingscampagnes en een strikte toepassing van de Dublinrichtlijn kunnen we asielzoekers die reeds elders in Europa een asielaanvraag hebben ingediend ontmoedigen om naar België te komen,” vindt Van Camp.

Volgens Van Camp moet er “dringend een einde komen aan het misbruik met meervoudige aanvragen, die vandaag bijna standaard ingediend worden door geweigerde asielzoekers”. Die hebben volgens het N-VA parlementslid maar een heel kleine kans op slagen.

“Op al die vlakken mis ik daadkracht bij de huidige Staatssecretaris. Sterker, meneer Mahdi stimuleert zelf meervoudige asielaanvragen, door de mogelijkheden daartoe in België te gaan verkondigen op een nieuwe overheidswebsite www.asyluminbelgium.be, in alle talen van belangrijke herkomstlanden van asielzoekers”, besluit ze.

Wegwerken werkvoorraad CGVS een prioriteit voor Mahdi

Opnieuw asielquota invoeren is voor Mahdi geen oplossing: “De asielquota instellen is ongrondwettelijk gebleken. Uiteindelijk bleek het ook geen oplossing: 50 mensen vroegen asiel aan en de rest bleef ergens in Brussel slapen en wachtte gewoon langer om asiel aan te vragen.“

Hij kaatst ook de bal terug naar Francken die het extra crisispersoneel moest ontslaan: “Als je deel bent van een regering is het aan jou om de regeringspartners te overtuigen met goede dossiers om mensen bijvoorbeeld niet te ontslaan omdat die noodzakelijk zijn in het beleid.”

Volgens Mahdi heeft zijn partij de CD&V tijdens de regeringsonderhandelingen hard op tafel geklopt. “Structurele financiering en aanwerving zijn noodzakelijk om tot korte procedures te komen. Wij zijn dan ook blij dat de N-VA oppositie dat beleid mee ondersteunt”, klinkt het.

Sammy Mahdi: “Helaas zijn in 2018 geen mensen aangeworven bij het CGVS”

Mahdi voegt cijfers sinds 2014 toe, als hij het heeft over de evolutie van de werkvoorraad bij het Commissariaat voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CVGS).“Onze diensten zijn druk bezig met het wegwerken daarvan. De asieldiensten werken in een keten. De dossiers die DVZ versneld afhandelt, komen bij het CGVS terecht. Als de ene dienst achterstand inhaalt, is de volgende dienst aan de beurt.”

Volgens de staatssecretaris haalt de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) de achterstand in als eerste actor in de keten. Daardoor moet de tweede actor in de keten meer dossiers verwerken. Mahdi kijkt dan ook naar de vorige regering.

“Een goed gemonitord beleid ziet dit aankomen. Helaas heeft men in 2018 de beslissing genomen om geen mensen aan te werven bij het CGVS. De werkvoorraad aan hangende verzoeken om internationale bescherming is bij het CGVS hoger dan 10.000 dossiers. De gezamenlijke werkvoorraad van de DVZ en het CGVS is het voorbije jaar stabiel gebleven. Momenteel werkt de DVZ haar werkvoorraad stillaan weg”. Dat is volgens Mahid de verklaring waarom er meer hangende dossiers zijn bij het CGVS.

Tijd om een ‘historische personeelsinjectie’ te realiseren

De huidige staatssecretaris stelt dat de vorige regering reeds stappen heeft gezet om bij het CGVS 120 extra ‘protection officers’ aan te werven. “De COVID-context bemoeilijkt echter de opleiding van deze nieuwe personen. Ook het afnemen van interviews is moelijker. Door het garanderen van de afstandsregels bij verhoor maar ook door meer annulaties wegens ziekte of quarantaine van één van de betrokken personen: de verzoeker, de protection officers, de tolken, de advocaat of de voogd bij niet-begeleide minderjarigen.”

Volgens de CD&V’er heeft de dienst zich ondertussen aangepast aan de sanitaire situatie en heeft die in januari en februari wel meer beslissingen genomen dan het aantal verzoekers er zijn in die periode. “Te veel mensen moeten wachten op een beslissing. Daardoor zitten ze lang onder in het opvangnetwerk en daardoor zijn de kosten voor opvang nog steeds erg hoog”, legt Mahdi uit.

“En mensen die langer wachten, krijg je minder snel geïntegreerd of teruggestuurd. Vandaar dat we van plan zijn een historische personeelsinjectie te realiseren”

Mahdi wil evolueren naar “snellere procedures om ook de personen in kwestie snel duidelijkheid te geven over hun toekomst”: integratie in België bij een positieve beslissing, terugkeer bij een negatieve beslissing.