Het Arabisch-Israëlisch conflict verklaard: zo ontstond het en dit zijn de twistpunten

Het geweld tussen Israëli’s en Palestijnen loopt op. Sinds maandag vuurden de Palestijnen 1.500 raketten af richting Israël. Het land reageerde met luchtaanvallen op de Gazastrook. Intussen wordt gevreesd voor een burgeroorlog in Israël tussen Joodse en Palestijnse inwoners. Maar hoe is dat conflict nu precies ontstaan? En wat zijn de belangrijkste twistpunten?

Hoe het begon

Tot 1917 behoorde het gebied dat Palestina wordt genoemd tot het Ottomaanse Rijk, het huidige Turkije. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verwierven de Britten de controle. De meerderheid van de bewoners van het gebied waren islamitische Arabieren van verschillende aard, die zich pas later zijn gaan identificeren als Palestijnen. Joden maakten slechts een kleine minderheid uit, maar onder invloed van het zionisme, het idee dat ook Joden een thuisland verdienen, begon er een toenemende Joodse immigratie.

De Britse mandaatoverheid vond die migratie eerst een goed idee (Balfour-verklaring), maar probeerde daarna de instroom tegen te gaan. Reeds in de jaren ‘30 waren er spanningen en geweld tussen Joden en lokale Arabieren.

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog verhuisden steeds meer Europese Joden naar de streek van Palestina. Het geweld tussen Joden en Palestijnen nam toe, alsook het verzet van beide groepen tegen de Britse heerschappij. In 1947 stemden de Verenigde Naties in met een plan om het land te verdelen tussen de twee groepen. De Joden stemden in met het plan, maar de Arabieren verwierpen het en trokken ten strijde.

De Arabische oorlogen tegen Israël

In 1948 trokken de Britten zich terug. Verschillende Arabische landen vielen de Joodse gebieden aan (intussen in de nieuwe staat Israël verenigd) maar werden verslagen. Israël maakt van de gelegenheid gebruik de Westelijke Jordaanoever in te nemen. Vele Palestijnen zijn de streek toen ontvlucht.

De Arabische landen vielen opnieuw aan in 1967 (Zesdaagse Oorlog) en 1973 (Jom Kipoer-oorlog) maar werden telkens door Israël verslagen. Israël lijfde bij die oorlogen de Golanhoogten en Gazastrook in.

De Verenigde Naties eisten dat Israël zich uit deze “bezette gebieden” zou terugtrekken. Israël weigerde grotendeels en liet toe dat Israëlische kolonisten zich in het gebied gingen vestigen. Dat leidde tot groeiende welvaart, maar ook tot verzet. Israël kende een beperkt zelfbestuur toe aan de Westelijke Jordaanoever en trok zich in 2005 helemaal terug uit de Gazastrook en de controle werd overgenomen door de Palestijnse autoriteiten. Toen vanuit dat gebied steeds meer aanvallen werden gelanceerd door terreurorganisatie Hamas, kondigde Israël een blokkade van het gebied af.

Sinds 1973: terrorisme, straatprotest en mislukte diplomatie

Verschillende pogingen om het conflict op diplomatiek op te lossen (Camp David-akkoorden, Oslo-akkoorden, …) liepen op een sisser af.

Dat had ook te maken met een radicalisering langs Palestijnse kant. De PLO (Palestinian Liberation Organisation, de oorspronkelijke vertegenwoordiger van de Palestijnen) had het principe van een tweestatenoplossing uiteindelijk wel aanvaard, maar die beweging verloor steeds meer terrein aan het islamistische Hamas, dat nu de Gazastrook controleert.

De laatste decennia zijn er heel wat schermutselingen en gevechten geweest tussen Israël en Palestijnse opstandelingen, waarbij langs beide kanten slachtoffers vielen. De huidige golf van ongeregeldheden begon na protest en geweld rond de Al-Aqsa-moskee in Jeruzalem naar aanleiding van het einde van de ramadan en het afschieten van honderden raketten op Tel Aviv vanuit de Gazastrook.

Inzet van het conflict

De blijvende twistpunten, die in de weg staan van langdurige vrede, zijn vooral de volgende:

 – Het vluchtelingenprobleem: de Palestijnen eisen dat alle vluchtelingen, die sinds 1948 het land hebben verlaten, kunnen terugkeren. Israël weigert dit, omdat het land vreest dat Joden hierdoor in de minderheid zullen komen.

– Jeruzalem: de Palestijnen willen de controle op Oost-Jeruzalem. Israël weigert dit en ziet de stad als ondeelbare hoofdstad van het land.

– De Joodse nederzettingen in “bezette gebieden”: de Golanhoogten en de Westelijke Jordaanoever.

– De oprichting van een volwaardige Palestijnse staat: in principe is Israël voorstander van een tweestatenoplossing, maar enkel met voldoende waarborgen voor de eigen nationale veiligheid. In de praktijk hebben vormen van Palestijnse autonomie vaak geleid tot terroristische aanvallen op Israëlische doelwitten, zoals ook nu weer met de raketaanvallen uit Gaza.

– De erkenning van Israël: bij de Oslo-akkoorden van 1993 erkende de Palestijnse Autoriteit het bestaansrecht van Israël. Die erkenning werd in 2018 geschorst. Hamas heeft de vernietiging van Israël tot expliciete doel en weigert elk compromis. De meeste staten die lid zijn van de Arabische Liga erkennen Israël niet. Sommigen zijn officieel zelfs nog in staat van oorlog met het land.