“Moeder, er zijn geen leerkrachten meer!”

Mede omwille van de aanslepende coronacrisis die haar vierde golf op ons afstuurt, worden we nog maar eens geconfronteerd met de povere status van het Nederlandstalige onderwijs. Het steeds dalende niveau, jaarlijks gepubliceerd in de vorm van de Pisa-ranglijst, gaat gepaard met een steeds stijgend tekort aan leerkrachten.

Een onthullende crisis

Dat de pandemie binnen het onderwijs een belangrijke hindernis vormt, is logisch. Ook een goed en efficiënt uitgebouwd schoolsysteem zou te kampen krijgen met infrastructurele en organisatorische moeilijkheden wanneer medische voorzorgsmaatregelen een normale lesdag te pas en te onpas onderbreken.

Tegelijk legt de coronacrisis heel wat pijnpunten bloot. Ons onderwijs is gedateerd. Het IT-niveau is schrijnend, de gebouwen zijn niet meer functioneel, de lesstructuur is niet flexibel en de weerbaarheid van het personeel is zwak.

Zelfs vandaag, anderhalf jaar na de start van de crisis, is de gemiddelde school niet (voor)bereid om de kinderen kwalitatief en kwantitatief les te geven wanneer ze getroffen wordt door besmettingen. De omschakeling van schoolonderwijs naar thuisonderwijs betekent steevast gewoonweg minder onderwijs.

Ambtenaarsmentaliteit

Bij de heropstart van de scholen, na de eerste besmettingsgolf, kregen we dagelijks nieuwsberichten over het heldenwerk dat leerkrachten verzetten. Ze kwamen verdorie enkele dagen vroeger naar school om daar, na een extra lang coronaverlof, de school “coronaproof” te maken. Bankjes uit elkaar schuiven, lintjes vastbinden om de leerlingen van elkaar te scheiden op de speelplaats, wastafeltjes opstellen aan de schoolpoort, lijntjes aanbrengen voor de wachtende ouders, enzovoort. Niet veel meer dus dan wat u en ik jaarlijks doen wanneer we een familiebarbecue organiseren.

Wat later, wanneer men tijdens de tweede golf wél wat tijd maakte om online les te geven, vonden de media het opnieuw nodig om ons dagdagelijks te confronteren met die onmenselijke inspanning van het lerarenkorps. Weliswaar met uitzondering van diegenen die thuis zaten met een burnout.
Nochtans kregen de meeste kinderen in het lager onderwijs slechts een uurtje of twee echt online les en kregen ze daarnaast vooral wat taakjes die half of niet verbeterd werden. De rest van de dag was het speeltijd. Thuis weliswaar. En de leerkrachten die moesten, volledig betaald natuurlijk, bekomen van al dat gepruts met de webcam en de volumeknop.

Na het openbaar vervoer heerst in ons onderwijs meer dan elders een ambtenaarsmentaliteit.

Het leraarsprofiel

Net zoals de meeste millennials zijn ook onze leerkrachten opgevoed als progressieve muurbloempjes. En net zoals de meeste jonge ouders, voedt de gemiddelde leerkracht zijn of haar kinderen op met een alles-mag-en-niets-moet-aanpak. De vele ik-wil-een-rendierhoedje-rotkinderen in de supermarkt of de lokale brasserie zijn daar het irritante bewijs van.

Tijdens zijn schoolcarrièrre, waar elke leerling hand in hand over de op de grond liggende lat naar het volgende leerjaar moet kunnen springen, heeft de hedendaagse leerkracht alvast geen doorzettingsvermogen ontwikkeld. De daaropvolgende lerarenopleiding is een opvangrichting voor leerlingen die niet genoeg intelligentie of wilskracht bezitten om een moeilijke(re) studie aan te vatten. Een roeping is het zelden, tenzij de lokroep van het onmetelijke betaalde verlof en de korte werkdagen.

Hoe kunnen wij dan in hemelsnaam verwachten dat onze kinderen hoogstaande les krijgen in een klaslokaal waar rust en orde heersen? Waar beleefdheid de norm is en discipline de regel? Waar vakkennis de voorwaarde is en opvoedkunde de logica?

Het Wc-eend onderzoek

Eind 2018 verscheen het meest hilarische onderzoeksrapport aller tijden. De gemiddelde tijdsbesteding aan schoolwerk van een leerkracht bedraagt volgens dat onderzoek 40 uren per week over een volledig kalenderjaar. Inclusief de 16 weken verlof en feestdagen! Voor een gemiddelde lesweek, zonder verlof, is dat maar liefst 49 uren per week. Inderdaad: méér dan bij de gemiddelde salesmanager wiens resultaten er maar best liggen op het einde van de werkdag of hij kan zijn c4 gaan halen bij de grote baas.

Nu de nuance: het onderzoek is uitgevoerd door meer dan negenduizend overenthousiaste leerkrachten die maar al te graag wilden aantonen hoe zwaar hun job wel niet is. Wij van WC-eend vinden dat…wij hard werken! Geen enkele kritische noot werd destijds gespeeld door het mediaconcert. Integendeel.

Welnu, er zijn veel jobs waarvan het voor de leek moeilijk in te schatten is hoe die worden ingevuld. Maar laat leraar nu net de enige job zijn waarvan iedereen (en mensen met kinderen nóg meer) een redelijk goed beeld heeft.

Vrijheid van matig onderwijs

Tot en met de jaren tachtig stond de katholieke onderwijskoepel nochtans garant voor resultaatgericht lesgeven. Voor de intellectuele ontwikkeling van de jeugd. Maar de progressieve mars door de instellingen heeft er, nog meer dan elders, die waarden en normen weggevaagd en vervangen door de diversiteits- en gelijkheidsdoctrine. Kennis en intelligentie werden ondergeschikt aan welzijn en identiteit.

Waar de vrijheid van onderwijs in het verleden zorgde voor differentiatie op basis van bekwaamheid, zorgt deze vrijheid vandaag voor nivellering op basis van emotionele betutteling.

Ook de vele elkaar opvolgende progressieve regeringen hebben het leerplan jarenlang gedegradeerd tot een sociaal welzijnstraject die onze kenniseconomie structureel kapotmaakt.
De vrijheid van onderwijs kan en mag blijven bestaan, maar die vrijheid moet zich beperken tot een ambitieus leerplan met een steng bewaakte ondergrens.

Tolken gezocht!

Dogmatisch diversiteits- en gelijkheidsstreven resulteert altijd in kwaliteitsverlies. Deelnemen is in het onderwijs al lang veel belangrijker dan winnen. Aanwezigheid is belangrijker dan schoolresultaten. Samenzijn belangrijker dan kennisoverdracht.

Iedereen is welkom. Hoe diverser, hoe beter. En omdat iedereen gelijk moet zijn én blijven, zijn de instapvoorwaarden een lachertje. Zo zien we bijvoorbeeld dat Nederlandstalige scholen in een steeds grotere straal rond Brussel volgestouwd zitten met anderstalige kinderen. Hun kennis van de Nederlandse taal is te zwak om alle vakken zelfstandig en effectief onder de knie te krijgen. De meesten van hen zijn aangewezen op de leerkracht en de zorgjuf, want hun ouders spreken of verstaan geen jota Nederlands.

Als de ouders al komen opdagen op een oudercontact, dient er een tolk aanwezig te zijn. Bij gebrek aan tolken en door de administratieve overlast voor de school is dat in vele gevallen het schoolgaande kind zelf!
Maar op één of andere mysterieuze wijze zien we al diezelfde achterblijvertjes het jaar nadien plaatsnemen op de bank naast onze zoon of dochter. Klaar om weer een jaartje het klasniveau gezellig laag te houden.

Een anekdote

In een Nederlandstalige school in een faciliteitengemeente heeft een schooljuf van het vierde leerjaar een project toegewezen gekregen. Voor dit hele schooljaar zal zij, fulltime, het taalniveau van het leerlingenbestand in kaart brengen en eventuele acties bedenken om het te verbeteren.

Een volledig schooljaar! Fulltime! In de bedrijfswereld zou zulk project worden toegewezen aan een werknemer die al met tien andere projecten bezig is. En de resultaten inclusief aanbevelingen zouden binnen de vier weken op het bureau van de directeur moeten liggen.

Maar toch vond de schooljuf in kwestie het een hele uitdaging dewelke de fulltime functie verantwoordt. Na enkele pogingen tot rationele vergelijkingen ben ik de zinloze discussie getopt, omdat ik besefte dat ik evengoed tegen een vakbondsafgevaardigde over flexibiliteit kon redetwisten.

Waarom dan een lerarentekort?

The one million dollar question! Alvast niet omdat het een zwaar beroep is. Waarschijnlijk wél omdat het emotioneel zwaar is voor de hedendaagse zwakke leerkracht die elke dag voor een klas verwende tabletkinderen moet staan lesgeven… en liever zélf op facebook ligt te scrollen en liken.

Of misschien omdat er een gebrek is aan variatie en vooral doorgroeimogelijkheden doorheen de schoolcarrière? De administratieve rompslomp zal zeker ook meespelen, maar in welke job is er niet de verplichte administratie die de kerntaak in de weg staat?

Toch biedt het lerarentekort een unieke kans om het onderwijs haar aanzien en status terug te geven. Hoewel ik vrees dat men de personeelscrisis aangrijpt om het progressieve schoolbeleid nog aan te scherpen en verder uit te bouwen. De aanbeveling om de hoofddoek toe te laten voor moslima-leerkrachten bewijst dat alvast.

Maak van de school terug een instituut van gezag, ambitie en respect! Waar resultaten het hoogste goed zijn en waar goed gedrag een noodzakelijke vereiste is. Respect aangeleerd met rechtvaardige discipline. Als het moet, afgedwongen met tucht.
Maar vooraleer die herwaardering van het onderwijs mogelijk is, zal het integrale lerarenkorps zélf herschoold moeten worden van sociaal welzijnswerker tot leerkracht. Het schoonste beroep ter wereld!