Turkije heeft door berichten aan António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties grote spanningen doen ontstaan. In de desbetreffende berichten stelt Turkije namelijk de Griekse soevereiniteit van de Oost-Egeïsche Eilanden in vraag. Het is voor de eerste keer dat Turkije zulks doet sinds de Vrede van Lausanne, die werd getekend in het jaar 1923. Turkije meent dat de eilanden gedemilitariseerd moesten blijven.
In brieven naar de secretaris-generaal van de VN stelt Turkije dat Griekenland zich niet aan gestelde voorwaarden houdt in verband met de eilanden Lesbos; Ikaria; Samos; Limnos; Samothraki en Chios. Turkije meent dat die Oost-Egeïsche Eilanden gedemilitariseerd moesten blijven volgens de Vrede van Lausanne, iets wat Griekenland ontkent. De Griekse soevereiniteit over de eilanden is volgens Turkse vertegenwoordiger Feridun Sinirlioglu verbonden aan de door hem beweerde voorwaardes van Lausanne.
Griekenland ontkent voorwaarde
Griekenland stelt dat die voorwaarde helemaal niet geldt en dat ze wel degelijk het recht hebben om de eilanden te militariseren. De eilanden kwamen in Grieks bezit tijdens de Balkanoorlogen van 1912-1913. In 1923 werd dan Lausanne getekend. Die vrede erkende voor het eerst de legitimiteit van het regime van Mustafa Kemal Atatürk en gaf Griekenland soevereiniteit over de Oost-Egeïsche Eilanden. In 1914 was er ander verdrag opgesteld in Londen en dat bevat de voorwaarde van demilitarisatie. De ondertekende Vrede van Lausanne refereert naar het verdrag uit 1914. Turkije beweert dat de voorwaarden van dat verdrag dus ook geldig zouden zijn. Griekenland verwerpt die interpretatie.
Is er überhaupt militarisering?
Volgens Lausanne mag Griekenland geen militaire zeebases bouwen op de eilanden. Dat hebben ze ook niet gedaan. Wel hebben ze er sinds de jaren zestig soldaten geplaatst. Dit na spanningen tussen etnische Turken en Grieken op Cyprus die culmineerde in de illegale Turkse bezetting van dat land. Sindsdien heeft Turkije meermaals Griekenland en het westen geprovoceerd. Toen er na onderzoek in 2014 bleek dat er in Griekse wateren miljarden aan gas te winnen was ontstonden er nieuwe spanningen. Turkije bijvoorbeeld stuurde nog in 2020 een boorschip langs de kust van Cyprus, wat tot grote verontwaardiging heeft geleid. Ook de Turkse invasie van het noorden van Syrië baarde de Grieken zorgen.
