68 zelfmoordpogingen in één jaar in asielcentra

Het aantal asielzoekers dat een wanhoopsdaad onderneemt, gaat in stijgende lijn. Lange wachttijden, complexe procedures, meer geweld in de opvangcentra en overbezetting kunnen bijdragen tot depressies en psychisch lijden, zeggen experts.

Sinds 2017, het jaar waarin Fedasil de cijfers over zelfmoordpogingen in de asielcentra begon bij te houden, verdriedubbelde het aantal asielzoekers dat geen uitweg meer zag. In de centra in Vlaanderen steeg het aantal wanhoopsdaden van 12 in 2017 naar 38 in 2021, in Wallonië van 9 naar 30, meer dan drie keer zoveel – de cijfers omvatten ook de pogingen tot zelf­doding. Ook het aantal gevallen van zelfverminkingen is in die ­periode meer dan verdubbeld. Dat blijkt uit cijfers die Kamerlid Theo Francken (N-VA) opvroeg bij het ­kabinet van staatssecretaris voor Asiel & Migratie Sammy Mahdi (CD&V). Al relativeert een woordvoerster van Fedasil die cijfers sterk. “Voor het stratjaar 2017 ontbreken er vier maanden, waardoor die cijfers niet representatief zijn.”

Moeilijk om conclusies te trekken

Het is volgens Fedasil ook “onmogelijk om conclusies te trekken op basis van absolute cijfers”. Het totale aantal bewoners van het opvangnetwerk is in die periode met bijna 10.000 gestegen. “Op basis hiervan is het dus ommogelijk om te stellen dat er een stijging is, laat staan een spectaculaire stijging”, zegt Mieke Candaele va Fedasil.

Maar het aantal incidenten over die periode is wél sneller gestegen dan het aantal asielzoekers. In 2020 bleef het aantal zelfdodingen in Vlaamse centra stijgen, terwijl er door de pandemie minder aanvragen werden ingediend. In de Waalse centra daalde het aantal zelfdodingen wel lichtjes in die periode.

Verschillende factoren spelen een rol, maar de lange wachttijden ­wegen op de psyche van de bewoners, zegt Thomas Pelseneer, verpleger bij het mental-healthteam van Artsen Zonder Grenzen, dat sinds 2017 mee instaat voor de ­psychische zorg van sans-papiers en asielzoekers. Meer dan 20.000 mensen wachten op een beslissing. “De laatste maanden zien we dat bijna al onze patiënten depressief zijn. Een iemand heeft zichzelf in brand gestoken voor de deuren van het Klein Kasteeltje in de kerstperiode. Een man uit Afghanistan heeft zich na een negatieve beslissing uit het raam geworpen”, zegt Pelseneer.