Toen ik mijn huis in Dilbeek wilde verkopen, raadde iemand met ervaring in immobiliën mij aan om zeker eerst de voorkant van het huis op te knappen: buitenmuur langs de straatkant, voordeur, trap naar de voordeur, leuning van de trap,… Een eerste indruk is uitzonderlijk belangrijk, wist hij. Wat geldt voor huizen, geldt evenzeer voor mensen.
Het aureooleffect (‘halo-effect’) werd eerst beschreven door psycholoog Edward Thorndike. Ons oordeel over de gehele mens wordt sterk beïnvloed door de eerste eigenschap die we ervan ontdekken. Is dat een positieve eigenschap, dan ontstaat er een aureooleffect, waardoor we een positief vooroordeel vormen over de andere eigenschappen. Het omgekeerde kan ook. Dat noemt men dan het ‘hoorneffect’.
De werking van een aureooleffect is uitgebreid aangetoond in bijvoorbeeld scholen en bedrijven. Een leraar met een positieve indruk van een kind zal diens examen beter beoordelen dan dat van een minder geliefd kind dat precies hetzelfde heeft geschreven.
Verguldsel
Het aureooleffect ontstaat al bij de meest oppervlakkige kenmerken. We vermoeden van mooie mensen bijvoorbeeld dat het ook slimme, bekwame mensen zijn. John Adams, een van ‘founding fathers’ van de VS, beweerde dat George Washington alleen maar president kon worden omdat hij een kop groter was dan de rest. De invloed van eigennamen op het oordeel over een persoon, die ik hier vorige week beschreef (‘Nomen est omen’), is eigenlijk een extreme vorm van het aureooleffect.
De aanbidding van beroemdheden is een goed voorbeeld. Fans gaan er gemakkelijk vanuit dat iemand die mooie muziek maakt of goed acteert ook aardig, intelligent, wijs is. De illusie kan brutaal verstoord worden wanneer ze ooit de kans krijgen hun held te ontmoeten. “Je mag je idolen niet aanraken,” schreef Flaubert in Madame Bovary, “want het verguldsel zal aan je handen blijven plakken.” Ik heb die ontgoocheling ook al ervaren, wanneer ik een van mijn muzikale helden in een interview domme dingen hoorde zeggen over zaken die niets met muziek te maken hebben. Vooral over de halfbakken politieke ideeën van je idolen kan je best niet te veel te weten komen.
Daarom zette ik altijd een chapeau buse op en deed ik “katsjoe” afwashandschoenen aan telkens als ik ging solliciteren.
Uw tong uitsteken en tegelijkertijd uw middenvinger opsteken zou naar verluidt een slechte indruk wekken zelfs zonder uw bloot gat te laten zien ! Rare wereld, die woke wereld.